Όταν οι Ιταλοί εισέβαλλαν στο Eλληνικό Προξενείο της Ρόδου

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Γιώργος Ζαχαριάδης
Δημοσιογράφος

28 Οκτωβρίου 1940.

Η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Ελλάδα. Το ίδιο πρωινό μια ομάδα καραμπινιέρηδων εισβάλλει στο Ελληνικό Προξενείο της Ρόδου (επί της οδού Via dei Consolati-σήμερα Ιωάννου Καζούλλη 8) και θέτει υπό αυστηρό περιορισμό τον πρόξενο Γεώργιο Χριστοδούλου!

Οι διαμαρτυρίες του Έλληνα Προξένου εντονότατες. Οι Ιταλοί προχωρούν στην κατάσχεση του ραδιοφώνου του, ώστε ο πρόξενος να μην έχει τη δυνατότητα να ενημερώνεται για την εξέλιξη του πολέμου.
Παράλληλα οι καραμπινιέρηδες θέτουν σε περιορισμό και το προσωπικό του προξενείου και επιτρέπουν μόνο στον υπάλληλο Φώτη Κωνστ. Φαρμακίδη να βγαίνει στην πόλη προκειμένου να ψωνίζει τρόφιμα για τους έγκλειστους.

Όμως ο γενναίος Φαρμακίδης (γεννημένος στη Σύμη στις 5 Ιουνίου 1916 και παντρεμένος με τη Σεβαστή Βασ. Αγγέλου στη Ρόδο την 1η Σεπτεμβρίου 1940) δεν περιορίζεται μόνο στην αγορά των τροφίμων, αλλά φροντίζει να συγκεντρώνει πληροφορίες για τον πόλεμο στην Αλβανία και τις νίκες των Ελλήνων. Τις πληροφορίες αυτές μετέφερε στον πρόξενο.
Ύστερα από αφόρητες πιέσεις οι Ιταλοί κατόρθωσαν να απελάσουν στην Τουρκία (περί τα τέλη του Νοεμβρίου 1940) τον πρόξενο Γιώργο Χριστοδούλου και την οικογένειά του.

Ο Φώτης Φαρμακίδης παρέμεινε στη Ρόδο και μάλιστα πρόλαβε να φυλάξει τα αρχεία του προξενείου για να μην περιέλθουν στην κατοχή του εχθρού. Επίσης, μαζί με τον ιδιοκτήτη του κτηρίου Σάββα Ιω. Παυλίδη έθαψαν τα όπλα στον κήπο του προξενείου.

Δυστυχώς και για τα δύο αυτά περιστατικά, δηλαδή για τα αρχεία και τα όπλα, δεν μπόρεσα δυστυχώς μέχρι τώρα, να συγκεντρώσω περισσότερες πληροφορίες.
Ο πρόξενος Γιώργος Χριστοδούλου μετά την απέλασή του στην Τουρκία, εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη και από εκεί ενημέρωνε το ελληνικό υπουργείο των Εξωτερικών για την κατάσταση στα Δωδεκάνησα, ενώ παράλληλα έστειλε μια λίστα με τα ονόματα όσων Ελλήνων γνώριζε ότι ήταν κρατούμενοι στην τάφρο της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου, στο περίφημο κοντσεντραμέντο. Με την ευκαιρία σημειώνω ότι δεν υπάρχει επίσημο έγγραφο των Ιταλών με τα ονόματα των κρατουμένων, αλλά η σχετική λίστα καταρτίστηκε από τις αναφορές του Χριστοδούλου και των κρατουμένων μετά τον πόλεμο.

Ο Φώτης Φαρμακίδης συνέχισε την πατριωτική δράση του στη Ρόδο, αλλά οι Ιταλοί τον θεωρούσαν ύποπτο και τον παρακολουθούσαν. Μάλιστα ζήτησε άδεια για να διαμένει στο προξενείο, αλλά δεν του δόθηκε. Μετά την απέλαση του Χριστοδούλου στο προξενείο, εγκαταστάθηκε ο ιδιοκτήτης του κτηρίου Σάββας Παυλίδης με τη σύζυγό του και τον γιο του Γιάννη. Σε κάποια περίοδο, η οικογένεια Φαρμακίδη διέμενε σε σπίτι που ήταν κοντά σε κτήριο της Γκεστάπο και συχνά άκουγαν τις κραυγές των ανθρώπων που βασάνιζαν οι Γερμανοί.

ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Η δράση του Συμιακού Φαρμακίδη συνεχίστηκε και σε επιχειρήσεις στη θάλασσα με τη μεταφορά ντόπιων φυγάδων με καΐκι στις απέναντι τουρκικές ακτές. Ο γιος του Βασίλης Φαρμακίδης (που ζει τώρα στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας) μου έγραψε πρόσφατα το εξής περιστατικό:

«Ένα βράδυ του Αγίου Ιωάννη σε αποστολή κοντά στο Μαρμαρίς συνάντησαν χοντρή θάλασσα και το καΐκι τους αναποδογύρισε. Ο πατέρας μου ήταν καλός κολυμβητής, όμως ήταν σίγουρος ότι θα πνιγόταν. 'Ετσι ζήτησε από τον Άγιο Ιωάννη να τους σώσει και υποσχέθηκε ότι ο επόμενος γιος του θα βαφτιστεί Γιάννης. Σώθηκε και έτσι κράτησε τον λόγο του. Ο αδελφός μου που έπρεπε να ονομαστεί Βασίλης, βαφτίστηκε Ιωάννης στις 8 Νοεμβρίου 1946 στον Πανορμίτη της Σύμης. Ο πατέρας μου ήταν σίγουρος ότι ο Άγιος Ιωάννης του έσωσε τη ζωή του και με βάφτισε επίσης στις 7 Ιανουαρίου στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας...».

Μετά το τέλος του πολέμου η Ελληνική Πολιτεία αναγνώρισε την πατριωτική δράση του Φώτη Φαρμακίδη, όπως και πολλών άλλων Δωδεκανησίων. Στις 7 Μαρτίου 1948 (ημέρα της επετείου της Ενσωμάτωσης με την Ελλάδα) ο στρατιωτικός διοικητής Δωδεκανήσου αντιναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης απένειμε «υψηλή επιταγή του βασιλέως Παύλου» το μετάλλιο εξαίρετων πράξεων στον Φώτη Φαρμακίδη (φωτογραφία) όπως επίσης στον Σάββα Παυλίδη, στον κλητήρα του προξενείου Γεώργιο Σουσούδη και σε 47 άλλους Δωδεκανήσιους πατριώτες.

Αργότερα ο Φώτης Φαρμακίδης μετανάστευσε στην Αυστραλία όπου είχε την τύχη να συναντήσει εκεί ως πρεσβευτή της Ελλάδος τον Γεώργιο Χριστοδούλου! Πέθανε στις 28 Μαΐου 1999 στο Σίδνεϊ.
(Η οικογένεια των Φαρμακίδηδων είναι από τις μεγαλύτερες στη Σύμη με πλούσια δράση σε όλους τους τομείς. Προσωπικά έχω την τύχη ο νονός μου να είναι ο γνωστός σπογγέμπορος Αλέκος Φαρμακίδης). Για τον σπουδαίο πατριώτη Σάββα Παυλίδη θα γράψω μια άλλη φορά.