«Το Μεγάλο μας τσίρκο» και πάλι επί σκηνής
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΚΕ 50 ΦΟΡΕΣ
Ξαφνικά, η ελληνική επαρχία -σύσσωμη- θέλει να δει Θέατρο εν μέσω καλοκαιρινού καύσωνα. Και σπρώχνεται, πληρώνει, στέκεται καλοκαιριάτικα στην ουρά, σηκώνεται όρθια και χειροκροτεί ένα γνωστό-άγνωστο έργο που ονομάζεται «Το Μεγάλο μας τσίρκο».
Γνωστό στους πολίτες με ηλικία (οριακά) άνω των 50, καθώς η θρυλική παράσταση παίχτηκε τη διετία 1973-1974 και ποτέ άλλοτε σε επαγγελματική θεατρική σκηνή παρά μόνο σε μαθητικές παραστάσεις μετά από επιλογή «ευαίσθητων» καθηγητών.
Οι νεότεροι το είχαν υπόψη τους μόνο από το δίσκο με τα τραγούδια της παράστασης και τη φωνή των πρωταγωνιστών (Ξυλούρης, Καρέζη, Καζάκος κ.α) - φορτισμένο πολιτικά αλλά και συναισθηματικά μετά την πτώση της δικτατορίας και το θάνατο των δύο πρώτων που τους «μετατόπισε» στα όρια του θρύλου.
«Καταπιαστήκαμε με κάτι δύσκολο και είχαμε την τρέλα για βοηθό. Διαλέξαμε τον φαρδύ το δρόμο. Εκεί που η ζωή είναι χύμα. Να βρείτε λάθη, να μας κρίνετε, αλλά μην φύγετε αδιάφοροι... Η γη χτυπάει με ογδόντα σφυγμούς ωραίους σαν από παλιό τύμπανο. Κάτι γίνεται » είναι οι τελευταίες ατάκες των δυο πρωταγωνιστών στο κλείσιμο της, σχεδόν τρίωρης παράστασης - λίγο προτού οι θεατές ξεσπάσουν (παντού, όπου μέχρι σήμερα παρουσιάστηκε) σε παρατεταμένα χειροκροτήματα.
Σταύρος Ξαρχάκος, Σωτήρης Χατζάκης
Κάτι γίνεται μ αυτό το έργο - ιστορικό καλειδοσκόπιο 2.400 χρόνων ιστορίας της χώρας (μιας ιστορίας γεμάτης άνομες σχέσεις εξουσίας - λαού- κλήρου- άρχουσας τάξης, «εξευρωπαϊσμού», αχαριστίας, αμετροέπειας, ηρωισμών, μαχητικότητας, δουλοπρέπειας, δράσης ξένων δυνάμεων κ.α). Κι όλα αυτά με τη μορφή λαϊκού πανηγυριού.
Το έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» γράφτηκε με τη μορφή πολιτικής-σατυρικής επιθεώρησης από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη -πολυγραφότατο ήδη συγγραφέα- ειδικά για το θέατρο «Αθήναιον» και ανέβηκε στις 22 Ιουνίου του 1973 από το θίασο Καρέζη-Καζάκου.
«Το καλοκαίρι του 1973 συνεργάστηκα με το θίασο Καρέζη-Καζάκου και παρουσιάσαμε το έργο "το μεγάλο μας Τσίρκο". Παρόλο που πρόθεσή μας ήταν να ασκήσουμε κριτική στο δικτατορικό καθεστώς, αυτό που ακολούθησε δεν το είχαμε υποπτευθεί. Η υπαινικτική χρήση του μύθου του έργου και των διαλόγων του δεν λειτούργησε όσο διακριτικά είχαμε υπολογίσει. Το κοινό έκανε συναρτήσεις και αποκωδικοποιήσεις στα μέτρα των δικών του επιθυμιών με αποτέλεσμα, έργο και παράσταση να μεταμορφώσουν το χώρο του θεάτρου σε αντιστασιακό, κατά της Χούντας, χώρο. Η θεατρική μας δραστηριότητα μετουσιώθηκε ολοκληρωτικά σε πολιτική. Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου ο Καζάκος και η Καρέζη συνελήφθησαν και σε μένα επιβλήθηκε δίμηνος κατ οίκον περιορισμός» έγραψε αργότερα ο συγγραφέας.
Ιάκωβος Καμπανέλης
«Ο Καμπανέλης ξέρει καλά πως λειτουργεί η μέθεξη σε εποχές ανελευθερίας . Το "τσίρκο" είναι αριστούργημα από δραματουργική άποψη κι ας μην έχει τη δομή ενός δραματικού έργου, αλλά μιας ιστορικής επιθεώρησης αξιών. Ο Καμπανέλης, ως άλλος Μπρέχτ (με τις τεχνικές της παραβολής) κατεβάζει την ιστορία από το ηρωικό επίπεδο στο επίπεδο του πολίτη» έγραψαν οι κριτικοί της εποχής
Έκτοτε, παρά (αλλά και εξ αιτίας) του εμβληματικού της παράστασης-θρύλου που παίχτηκε τουλάχιστον επί δυο χρόνια (και σε περιοδεία στην ελληνική επαρχία μετά την πτώση της Χούντας) το έργο δεν ανέβηκε ποτέ, σε καμία ιδιωτική ή δημόσια σκηνή.
Πριν από δυο χρόνια ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ Σωτήρης Χατζάκης, συμπεριέλαβε στο ρεπερτόριο του χειμώνα του 2011 και το «Μεγάλο μας τσίρκο» σε σκηνοθεσία του πρώτου σκηνοθέτη του έργου, του Κώστα Καζάκου.
Η αναβίωση ματαιώθηκε (ο Κώστας Καζάκος επικαλέσθηκε οικονομικά αλλά και καλλιτεχνικά προβλήματα ) ο διευθυντής του ΚΘΒΕ επέμεινε, και με μόνο κρίκο σύνδεσης με τη θρυλική εποχή τον συνθέτη Σταύρο Ξαρχάκο, το τόλμησε. Και «η ιστορία δεν επαναλήφθηκε ούτε σαν τραγωδία, ούτε σαν φάρσα».
Η φετινή επιτυχία της παράστασης, 39 χρόνια μετά, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά
Ακολουθήστε τη Ροδιακή στο Google News
