Μανώλης Κολεζάκης: Σεισμοί στα Δωδεκάνησα: Ρόδος - Καστελλόριζο

Rodiaki NewsRoom

Ο σεισμός στη Ρόδο το 227/26 π.Χ. και οι πύργοι της Ρόδου

Γράφει ο Μανώλης Κολεζάκης
Πρόεδρος της Ένωσης Ροδίων Αθηνών-Πειραιώς
emmanuelnkolezakis@gmail.com

Στο διάστημα της μεγάλης ακμής της Ρόδου ένας φοβερός σεισμός τάραξε την ευτυχία της στα 227/26 π.χ., με τις μεγάλες καταστροφές που έφερε, όπως τον περιγράφει ο Πολύβιος, ο οποίος αναφέρει επίσης και τις βοήθειες που έστειλαν όλοι οι δυνάστες της γης.

Τον σεισμό αναφέρει και ο Παυσανίας (Β’7,1): «ένας σεισμός παρά λίγο να ερημώσει την πόλη (Σικυώνα). Από τον ίδιο έπαθαν συμφορές οι πόλεις της Καρίας και της Λυκίας και συγκλονίστηκε πάρα πολύ η νήσος Ρόδος, για να επαληθευθεί η προφητεία που είχε δώσει η Σίβυλλα». Για τη χρονολογία του σεισμού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Ο Ιερώνυμος λέει ότι έγινε το 224/23, άλλοι το 225 ή 219/1Ένα επιτύμβιο της Καμείρου αναφέρει: «των κατά σεισμών τελευτησάντων».

Στον σεισμό αυτό καταστράφηκαν πολλά σπίτια, μεγάλο μέρος των τειχών, τα νεώρια κι έπεσε το περίφημο άγαλμα του Κολοσσού. Οι Ροδίτες όμως χειρίστηκαν καλά το θέμα, για όφελός τους και κατόρθωσαν να επουλώσουν τις μεγάλες πληγές που έπαθαν. Έστειλαν πρέσβεις σε όλους τους δυνάστες και τις πόλεις, που αναπαρέστησαν με ζωηρά χρώματα τις μεγάλες καταστροφές. Μεγάλες βοήθειες ήρθαν από παντού, πράγμα που δείχνει τη συμπάθεια όλων, για το μεγαλείο της Ρόδου, που δεν θέλουν να ξεπέσει. Ακόμα και εκείνοι που δεν είχαν μεγάλες σχέσεις μαζί τους έλαβαν μέρος στη βοήθεια αυτή.

Ο Ιέρωνας τύραννος των Συρακουσών και ο Γέλωνας τύραννος της Γέλας, έστειλαν εκατό τάλαντα αργυρά κι έδωσαν ατέλεια στα εμπορεύματα της Ρόδου. Ο Πτολεμαίος ο Ευεργέτης, έστειλε χρήματα, σιτάρι, ναυπηγήσιμη ξυλεία, ο Αντίγονος της Μακεδονίας, χρήματα, ξυλεία, πίσσα, σίδηρο, σιτάρι, ο Σέλευκος Γ’, δέκα «πεντήρεις», ξυλεία, σιτάρι κι ατέλεια στα εμπορεύματα της Ρόδου. Ακόμα κι ο Προυσίας της Βιθυνίας, ο Μιθριδάτης του Πόντου, κι άλλοι δυνάστες της Ασίας, ο Ολύμπιχος, ο Λυσανίας κι ο Λιμναίος έλαβαν μέρος στη βοήθεια.

Συγκινητική πράγματι συμμετοχή, που έγινε αιτία, όχι μόνο να ανακουφισθεί ο ροδιακός λαός από τη μεγάλη συμφορά, αλλά και να χτίσει την πόλη και τα τείχη καλύτερα από πριν. Μόνο τον Κολοσσό δεν έστησαν από μια πρόληψη ότι θα γινόταν μεγάλο κακό στην πόλη, αν και ο Πτολεμαίος είχε προσφέρει το 1/3 της δαπάνης και εργάτες για την αναστήλωση αυτή. Οι Ροδίτες όμως με την πρόφαση του χρησμού που επίτηδες έθεταν σε κυκλοφορία, λένε χρησιμοποίησαν όλα τα ποσά για ενίσχυση του στόλου τους. Οι τύραννοι της Σικελίας έστησαν και ανδριάντα στο Δείγμα της Ρόδου, που παρίστανε το Δήμο των Συρακουσών να στεφανώνει το Δήμο της Ρόδου, σαν να του χρωστούσαν χάρη.

Μικρές ή μεγάλες πόλεις βοήθησαν στην ανοικοδόμηση της Ρόδου. Στην ανοικοδόμηση των πύργων στα τείχη της Ρόδου, έλαβαν μέρος πολλές οικογένειες της Ρόδου, γιατί έδιναν ομορφιά στα τείχη της πόλης. Οι πύργοι αυτοί έμοιαζαν με αυτούς της Πέργης της Παμφυλίας, που σώζονται ολόκληροι μέχρι σήμερα. Η χορηγία αυτή των οικογενειών της Ρόδου, για την ανέγερση των νέων πύργων, ήταν πολυδάπανη και συνάμα τιμητική. Η επιγραφή που βρέθηκε κατά τις ανασκαφές στα παλαιά λουτρά της Ρόδου, αναφέρει για παράδειγμα: «Αγήσανδρος Μικίωνος».

Μία άλλη επιγραφή του 4ου π.Χ. αιώνα αναφέρει ότι ο τιμώμενος Αρχίπολις, ενσαρκώνει την αρετή του αστού της νέας ροδιακής Δημοκρατίας και παραλληλίζεται με «πύργον αμεπτοτατον» πράγμα που φανερώνει τη σπουδαιότητα που απέδιδαν στους πύργους και γιατί η χορηγία αυτή ήταν τιμητική.

ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟΥ 1926
Το ημερολόγιο έλεγε 18 Μαρτίου του 1926, και ώρα 14.06 όταν ένας πολύ ισχυρός σεισμός 6.9 βαθμών εκδηλώνεται υποθαλάσσια μόλις 5.5 χλμ. ΝΑ από τον κύριο οικισμό του νησιού.

Ο σεισμός προήλθε από μία δευτερεύουσα τεκτονική δομή της ζώνης διάρρηξης της Μεγίστης/ Φοινίκης. Δεν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του νησιού. Συναντάται δίπλα σε όριο σύγκρουσης πλακών, εκεί όπου βυθίζεται η Αφρικανική πλάκα κάτω από την Ευρασιατική. Λίγο πιο βόρεια από το νησί το 1303 «γεννήθηκε» ο 2ος μεγαλύτερος σεισμός της Μεσογείου που κατ’ εκτίμηση ήταν 8 βαθμούς.

Το 1926 ήταν μια χρονιά με έντονη σεισμική δραστηριότητα στα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα. Στις 26 Ιούνη ένας σεισμός μεταξύ Κω-Ρόδου της τάξης των 7,6 βαθμών σκοτώνει δεκάδες και καταστρέφει περίπου 3000 σπίτια κατά μήκος των ανατολικών ακτών της Ρόδου.Από αυτό το περιστατικό σωριάστηκαν πολλά σπίτια στην Κω. Στις 8 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους χερσαίος σεισμός 5,4 βαθμών έσεισε βίαια την αντιμαχείτικη γη, σκοτώνοντας 2 κατοίκους. Από τον σεισμό της Δυτικής Κω τραυματίστηκαν 200 και γκρεμίστηκαν πολλές οικοδομές.

Βλέπουμε λοιπόν ότι το μικρό νησί του Καστελλορίζου υπέστη και αυτό τη συμφορά του σεισμού, το 192Ο σεισμός κλόνισε το νησί με αρκετές σοβαρές ζημιές, χωρίς ευτυχώς ανθρώπινα θύματα. Αμέσως μόλις έγινε ο σεισμός, ο διοικητής Δωδεκανήσου επισκέφθηκε το νησί, και ενθάρρυνε τους κατοίκους και υποσχέθηκε αμέριστη συνδρομή από την κυβέρνηση. Πραγματικά στάλθηκε άφθονη ξυλεία και χρηματική βοήθεια ύψους 400.000 Λιρετών από την κυβέρνηση και 200.000 Λιρετών από τη Γενική Διοίκηση. Η ελληνική κυβέρνηση προσέφερε βοήθεια 1000 Λίρες, αλλά η ιταλική κυβέρνηση το αρνήθηκε. Από την Ιταλία στάλθηκε ειδικός επιστήμονας στο νησί για εξέταση του φαινομένου.

Με κατάλληλες ενέργειες συστάθηκε μια κεντρική επιτροπή που ονομάσθηκε «Κεντρική Επιτροπή Καστελλορίζου-Κω», γιατί και στην Αντιμάχεια της Κω συνέβησαν σεισμοί, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας της Αλεξάνδρειας Μ. Σαλβάγος, αντιπρόεδρος και προεδρεύων της επιτροπής, ο αντιπρόεδρος της κοινότητας κ. Κ.Κορομηλής, γενικός ταμίας κ. Α. Ροδοκανάκης, διευθυντής της τράπεζας Ανατολής, και Ε. Βαρδαμίδης ως γενικός γραμματέας.

Κατά τη συνεδρίαση δε της 29 Μαρτίου 1927, η επιτροπή κατένειμε το ποσό που συγκεντρώθηκε ως εξής: ¾ υπέρ των σεισμοπαθών Καστελλορίζου και ¼ υπέρ της Κω κατά αναλογία με τις ζημιές που έγιναν. Τα χρήματα αυτά δια ενός τσεκ επί Ρόδου και υπ. Αρ. 163141/121143 της Τράπεζας Ανατολής εστάλησαν επί του Τραπεζικού Οίκου Alcatef στη Ρόδο. Το ποσό ανήλθε στις 1067 Λίρες Αγγλίας και 3 σελίνια για το Καστελλόριζο.