Μανώλης Κολεζάκης: Η προσευχή του Ρέναν πάνω στην Ακρόπολη και η Ρόδος

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο
Μανώλης Κολεζάκης
emmanuelnkolezakis@gmail.com

Το κείμενο της Προσευχής πάνω στην Ακρόπολη, αφιερωμένο στη Θεά Αθηνά, αποτελεί τον διασημότερο ύμνο στις αξίες της κλασικής Αθήνας γραμμένο από τον μεγάλο Γάλλο φιλόσοφο και στοχαστή Ερνέστ Ρενάν το 1876.

Ο Ρενάν επισκέφθηκε την Αθήνα το 1865 και, υπό την επήρεια των εντυπώσεων θαυμασμού που του προκάλεσε η επίσκεψή του στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, ενεπνεύσθη και έγραψε, λίγα χρόνια αργότερα, το 1876, την Προσευχή, έναν ύμνο στον ελληνικό πολιτισμό και στις αξίες του.

Το συγκλονιστικό αυτό κείμενο αποτελεί πνευματική υποθήκη που μας κληροδότησε ο Γάλλος φιλόσοφος και στοχαστής, αποτελώντας, συγχρόνως, αδιάψευστη μαρτυρία της επίδρασης που ο ίδιος δέχθηκε από την επικοινωνία του με την Ελλάδα. Πάνω στον Βράχο της Ακρόπολης αντελήφθη αυτό που συμβόλιζε, για ολόκληρο τον κόσμο, η Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα, καταθέτοντας τους στοχασμούς του για το «ελληνικό θαύμα» και αποδίδοντας, έτσι, τη μεγαλύτερη τιμή στον ελληνικό πολιτισμό. Αφιερωμένο το κείμενο στη θεά Αθηνά, προστάτιδα της πόλης των Αθηνών, Αρχηγέτιδα και Σώτειρα, ενσάρκωση, ανά τους αιώνες, της σοφίας, της ομορφιάς, της αλήθειας και του ορθού λόγου, αποτελεί τον διασημότερο ύμνο στις διαχρονικές αξίες της κλασικής Αθήνας και στην τελειότητα της ελληνικής τέχνης, απαθανατισμένης σε πεντελικό μάρμαρο.

Συγκεκριμένα το εν λόγω ποίημα αναφέρει: «Θεϊκή Πρόνοια, που κατάγεσαι από τον Δία, ιερή εργάτρια, μητέρα κάθε πνευματικής εργασίας, ω Εργάνη, εσύ που κάμνεις τον εργάτη να γίνει πολιτισμένος και τον τοποθετείς τόσο πιο ψηλά από τον οκνηρό Σκύθη, Θεά της Σοφίας, εσένα που σ' εγέννησεν ο Δίας από το κεφάλι του, παίρνοντας βαθιά την αναπνοή του, εσύ που κατοικείς μέσα στη συνείδηση του πατέρα σου, ενωμένη ολοκληρωτικά με την ύπαρξή του, εσύ που είσαι η συνοδός του και η συνείδησή του, Αθηνά Ενέργεια, σπίθα που ανάβεις και διατηρείς την φωτιά στους ήρωες και στους ανθρώπους του πνεύματος, κάνε μας να γίνουμε πνευματικά τέλειοι. Διάλεξες να κατοικήσεις με τους Αθηναίους, σαν πιο σοφούς, την ημέρα που οι ίδιοι οι Αθηναίοι και οι Ρόδιοι αγωνίστηκαν ευλαβικά για την ιερή θυσία. Μα ο πατέρας σου έστειλε σε τούτους τον Θεό Πλούτο μέσα σ' ένα χρυσό σύννεφο στη μεγάλη πόλη των Ροδίων, γιατί είχαν προσφέρει κι αυτοί μεγάλες τιμητικές θυσίες στην κόρη του.»

Τα λόγια αυτού του μεγάλου σοφού του 19ου αιώνα, αποτελούν αδιαμφισβήτητο σημείο αναφοράς των οικουμενικών αξιών όχι μόνο του κλασικού ελληνισμού αλλά και του ανθρώπινου πνεύματος, βασισμένου στο Ωραίο, το Αγαθό και το Αληθινό. Αυτό που ο Ρενάν ονόμαζε το «ελληνικό θαύμα» και που δεν είναι άλλο από την τελειότητα της ελληνικής τέχνης και του πνεύματος, απαθανατίστηκε λοιπόν με την «Προσευχή πάνω στην Ακρόπολη». Και δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι, για την Ελλάδα, η «Προσευχή» του Ρενάν είναι το μανιφέστο της βαθιάς πεποίθησής του και της απόλυτης πίστης του στον ελληνικό πολιτισμό, ενώ παραμένει ένα απαράμιλλο κείμενο μεγάλης πολυμάθειας που συνεχίζει να έλκει τα βλέμματα του κόσμου.

Μέσα σε αυτό το λογοτεχνικό κείμενο, αναφέρεται και η Ρόδος, έστω σαν αποδέχτης του πλούτου και όχι του πνεύματος, όμως το γεγονός ότι προβάλλει ως αντίπαλο δέος των Αθηναίων, «γιατί είχαν προσφέρει κι αυτοί μεγάλες τιμητικές θυσίες στην κόρη του», είναι πέρα για πέρα τιμητικό και απόδειξη της δόξας της αρχαίας Ρόδου («στη μεγάλη πόλη των Ροδίων» όπως αναφέρεται στο κείμενο).