Τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα της Ρόδου

Βαρβάρα Μπογδάνου

Στο Ασκληπειό η έρευνα των επιστημόνων

Της
Βαρβάρας Μπογδάνου
barbara@rodiaki.gr

Η περιοχή «Λαμπρά» που βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της κοινότητας Ασκληπειού, φαίνεται ότι είναι εκείνη που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο επιστημονικό ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά την ύπαρξη υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων πάνω στο νησί μας και μάλιστα πιθανολογείται ότι εκεί υπάρχει δέντρο η ηλικία του οποίου ίσως και να υπερβαίνει τα 2.000 έτη.

Αυτό αποκαλύφθηκε στο πλαίσιο έρευνας που διεξήγαγε από το 2021 η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για την καταγραφή των υπεραιωνόβιων ελαιόδεντρων στα νησιά μας με σκοπό την προστασία και την ανάδειξή τους ως στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Τα πρώτα αποτελέσματά της σε ό,τι αφορά την περιοχή μας, παρουσιάστηκαν πρόσφατα στο πλαίσιο συνέντευξης τύπου, παρουσία του εντεταλμένου περιφερειακού συμβούλου Αγροτικής Οικονομίας Φιλήμονα Ζαννετίδη και του γενικού διευθυντή Γιάννη Πουλή, από τον γεωπόνο της Διεύθυνση Σάββα Μαστόρου.

Όμως λόγω του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει η περιοχή, η έρευνα συνεχίζεται καθώς το σημείο του μεγαλύτερου ενδιαφέροντος εντοπίζεται στην κοινότητα Ασκληπειό, όπου φαίνεται ότι υπάρχει ένας ελαιώνας με αρκετά υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα, από τα οποία ξεχωρίζει ένα για το οποίο υπάρχουν ενδείξεις ότι ίσως να είναι το αρχαιότερο στην περιοχή αυτή, αλλά και σε όλη τη Ρόδο.

Γεωπόνοι της περιφέρειας πήγαν ξανά στο σημείο εκείνο μετά την αρχική επίσκεψη που πραγματοποίησαν προ καιρού, και τα στοιχεία που συνέλεξαν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ίσως το δέντρο που αρχικά εντοπίστηκε να είναι πράγματι τόσο μεγάλης ηλικίας, κάτι το οποίο μένει όμως να αποδειχτεί επιστημονικά.
Για το σκοπό αυτό η υπηρεσία βρίσκεται σε επικοινωνία με ειδικούς ερευνητές ώστε να υποδείξουν τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε στη Ρόδο την ηλικία όχι μόνο του συγκεκριμένου ελαιόδεντρου, αλλά και των υπολοίπων που βρίσκονται στην περιοχή και είναι επίσης υπεραιωνόβια.
Με αυτό τον τρόπο θα περάσουμε από τις ενδείξεις στις αποδείξεις ώστε να βγουν συμπεράσματα και για τα υπόλοιπα που ξεχώρισαν και τα οποία ανέρχονται σε περίπου δέκα.

Πάντως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις φαίνεται ότι στην περιοχή όντως υπάρχει ένας ελαιώνας χιλιάδων ετών καθώς επίσης και ένα εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου αλλά και ένας μεσαιωνικός οικισμός και ίσως η διασύνδεση των ελαιόδεντρων με την παράδοση να ήταν και ο λόγος που διατηρήθηκαν, αν και σήμερα βλέπουμε επί της ουσίας τις παραφυάδες αυτών των δέντρων.

Στην περιοχή εκείνη υπάρχουν πολλές ιδιοκτησίες αλλά είναι μία περιοχή περίπου 30 στρεμμάτων που τα ελαιόδεντρα είναι σκόρπια και είναι όλα μεγάλης ηλικίας. Η περιοχή αυτή είναι ίσως λοιπόν η σημαντικότερη πάνω στο νησί καθώς εκεί εντοπίζονται τα περισσότερα και τα μεγαλύτερα σε ηλικία ελαιόδεντρα.
Σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο δέντρο που ξεχώρισαν οι επιστήμονες, ακόμα και αν δεν είναι 2.000 με 2.500 ετών, θα είναι σίγουρα 1.000 ετών, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις καθώς δεν σώζεται το αρχικό το οποίο έχει ξεραθεί, αλλά, βλέπουμε τις παραφυάδες του, τα δέντρα που βγήκαν από αυτό λίγα μέτρα πιο πέρα...
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, για να διαπιστώσουμε την ηλικία του, είτε θα χρειαστεί να σκάψουμε είτε να πάρουμε δείγμα DNA από τα δέντρα-παραφυάδες για να δούμε αν προέρχονται από το ίδιο φυτό, δηλαδή ότι έχουν την ίδια ρίζα.

Οι επιστήμονες μπορούν να πουν με βεβαιότητα ότι είναι μία περιοχή με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον με πολύ μεγάλης ηλικίας δέντρα αλλά και ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να καταλήξουν στην ηλικία τους. Η συγκεκριμένη περιοχή θα δώσει τα μεγαλύτερα σε ηλικία ελαιόδεντρα στο νησί.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι και στο Βάτι υπάρχει μία ενδιαφέρουσα περιοχή που είναι απέναντι από το ποτάμι όπου και εκεί υπάρχουν διάσπαρτα σε μία έκταση 100 στρεμμάτων σε διάφορες ιδιοκτησίες μεγάλης ηλικίας ελαιόδεντρα, καθώς επίσης και στα Σιάννα εντοπίστηκαν διάφορες ελιές μεγάλης ηλικίας.
Σε κάθε περίπτωση, αν εφαρμοστεί η μέθοδος του DNA θα πλησιάσουμε σε μεγάλο βαθμό την ηλικία του ελαιόδεντρου, όμως η ηλικία αυτή δεν μπορεί να εκτιμηθεί ακριβώς.

Αρχικά, ο αριθμός των ελαιοδέντρων που δηλώθηκε στο πλαίσιο της έρευνας ήταν πάνω από 500 ενώ έγινε εκτίμηση σε 166 από τα οποία τα 71 ελαιόδεντρα φαίνεται να έχουν σημασία με ηλικία πάνω από 400 έτη. Από τα 71, τα 9 είναι ιδιαίτερα σημαντικά με ηλικία που ξεπερνάει τα 800 έτη.