Αστυπάλαια: «Αναπτυσσόμαστε, αλλά εκ των έσω...»

Rodiaki NewsRoom

Αποστολή της «Καθημερινής» στο νησί, όπου η τουριστική οικονομία παραμένει στα χέρια της τοπικής κοινωνίας

Του
Γιώργου Λιάλιου
στην «Καθημερινή»

Αστυπάλαια δεν χάνει τη γοητεία της.

Τέλος της άνοιξης και το νησί είναι ακόμη καταπράσινο. Η Χώρα λαμποκοπά κάτω από το δυνατό, αιγαιοπελαγίτικο φως. Πολλά μαγαζιά είναι ακόμη κλειστά, οι λιγοστοί τουρίστες απολαμβάνουν τη χαλαρή ατμόσφαιρα. Μια χορευτική παράσταση του Πολιτιστικού Μορφωτικού Συλλόγου Αστυπάλαιας το βράδυ της Κυριακής, με πρωταγωνιστές δεκάδες μαθητές των σχολείων του νησιού, γίνεται αφορμή για μια μικρή γιορτή, με τους ντόπιους να συρρέουν στην αυλή του Αγίου Νικολάουστον Πέρα Γιαλό για να καμαρώσουν τα παιδιά τους. Στη συνέχεια, ο κόσμος διασκορπίζεται σε μεγάλες παρέες στα εστιατόρια και τα καφέ. Υπάρχει αυτή η «οικογενειακή» ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζει τις μικρές νησιωτικές κοινωνίες, προτού επικρατήσει η φρενίτιδα του καλοκαιριού.

Πίσω από αυτή την εικόνα κανονικότητας, η Αστυπάλαια βιώνει αυτό το διάστημα μια περίοδο αλλαγής. Η αίσθηση της «μετάβασης» είναι έντονη σε όλους τους κατοίκους του νησιού – την ενισχύουν η πώληση κάποιων μεγάλων ιδιοκτησιών γύρω από τη Χώρα και το Λιβάδι, η σταδιακή αύξηση των νέων οικοδομών, η διάνοιξη νέων δρόμων, αλλά κυρίως οι πληροφορίες για ένα διαφορετικού τύπου επενδυτικό ενδιαφέρον: για τη δημιουργία μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων, κάτι ξένο σε ένα νησί που η επιχειρηματικότητα στον τουρισμό παραμένει οικογενειακή υπόθεση και πάντα σε μικρή κλίμακα.

«Υπάρχει μια ανησυχία στο νησί», εξηγεί ο Τάσος Κονταράτος, γέννημα θρέμμα Αστυπαλίτης, καθηγητής στο επάγγελμα και επικεφαλής της πεζοπορικής ομάδας του νησιού, που ονομάζεται «Παρδαλό Κατσίκι». «Όλο αυτό προέκυψε από την υπέρμετρη δημοσιότητα που είχε τα τελευταία χρόνια η Αστυπάλαια με το πρόγραμμα ηλεκτροκίνησης της Volkswagen, το οποίο έτυχε μεγάλης προβολής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ο φόβος μας είναι να μην προσελκύσουμε μεγάλες επενδυτικές εταιρείες, αυτές που βλέπουμε ότι έχουν αλώσει τις Κυκλάδες. Η πλειονότητα του κόσμου δεν κοιτάει το εύκολο κέρδος και είναι λογικό οι πληροφορίες για τουριστικά χωριά και μεγάλα ξενοδοχεία να προκαλούν αναστάτωση».

Η αίσθηση της «μεταβατικής περιόδου» στην Αστυπάλαια ενισχύεται και από αλλαγές στην καθημερινότητα. Ο Γερμανός Γιόακιμ Βολφ («Γιάννης Λύκος», όπως αυτοσυστήνεται αστειευόμενος) μένει μόνιμα στο νησί τα τελευταία οκτώ χρόνια. «Η ανησυχία μου είναι η σταδιακή αύξηση του κόστους ζωής για τους ντόπιους, ειδικά το κόστος της ενέργειας. Για ανθρώπους σαν εμένα, που είμαι συνταξιούχος από το εξωτερικό, δεν είναι πρόβλημα. Ομως πολλοί ντόπιοι δυσκολεύονται. Φοβάμαι μην τελικά οι τιμές εξελιχθούν στα επίπεδα των Κυκλάδων και αναγκάσουν τους ανθρώπους να πουλήσουν και να φύγουν».

«Ανησυχώ πολύ για το πού πάμε», προσθέτει ο Μιχάλης Λάλος, ιδιοκτήτης παλαιοπωλείου στη Χώρα. «Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει αρχίσει μια αλλαγή που εξελίσσεται γρήγορα. Υπάρχει έντονη οικοδομική δραστηριότητα, ανοίγονται δρόμοι, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κάθε παραλία. Στο Τζανάκι, για παράδειγμα, ανοίχτηκε δρόμος μέχρι την ακτή (σ.σ. με “θύμα” το μονοπάτι που μέχρι πέρυσι οδηγούσε εκεί). Ακούμε συνέχεια για την Παχιά Άμμο, τον Πάνορμο, για διάφορα σημεία του νησιού».

Ποιοι είναι αυτοί που αγοράζουν και χτίζουν στην Αστυπάλαια; Ο πολιτικός μηχανικός Γιάννης Καλής, αφού υπηρέτησε για αρκετά χρόνια ως υπάλληλος της Τεχνικής Υπηρεσίας του νησιού, παραιτήθηκε πριν από μία πενταετία και εργάζεται πλέον ως ελεύθερος επαγγελματίας. «Η Αστυπάλαια διατηρήθηκε όπως τη βλέπετε για τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι η φυσική απομόνωση, το νησί είναι απομακρυσμένο. Ο δεύτερος είναι η Αρχαιολογία, που από το 2001 όρισε μεγάλες αδόμητες ζώνες στο νησί, ενώ ακολούθησε το διάταγμα για τους παραδοσιακούς οικισμούς στο Αιγαίο. Τέλος, οι Αστυπαλίτες έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τα ακίνητά τους. Είναι νοικοκυραίοι, πωλούν με μεγάλη δυσκολία κι αν το κάνουν θα είναι για κάποιο σημαντικό λόγο, λ.χ. για να σπουδάσουν τα παιδιά τους. “Οργασμό” ανοικοδόμησης το νησί έζησε για πρώτη φορά το 1990-2010, μέχρι τότε δεν υπήρχε ενδιαφέρον.

Τα τελευταία δύο – τρία χρόνια υπάρχει και πάλι έντονο ενδιαφέρον. Υπήρξε άλλωστε μεγάλη προβολή με το πρόγραμμα ηλεκτροκίνησης, αλλά η ζήτηση δεν είναι τόσο μεγάλη όσο φημολογείται. Οι αγοραστές είναι κυρίως Έλληνες, όχι μόνο Αστυπαλίτες, αλλά και κάτοικοι του εξωτερικού που θέλουν να δημιουργήσουν έναν δεσμό με την Ελλάδα για τα παιδιά τους. Αυτοί έρχονται και χτίζουν ένα εξοχικό ή ένα συγκρότημα με δύο ή τρία σπίτια, με σκοπό να χρησιμοποιήσουν το ένα και να εκμεταλλεύονται τα άλλα. Ερχονται στο νησί, φέρνουν τα παιδιά τους που κάνουν φιλίες με τα ντόπια παιδιά – βλέπεις το καλοκαίρι τα δικά μας παιδιά να ρωτούν συνέχεια πότε θα έρθουν οι φίλοι τους. Κατά τη γνώμη μου, αυτοί οι άνθρωποι, μορφωμένοι και με αξιόλογη σταδιοδρομία, είναι ένα κεφάλαιο για το νησί μας».

Ο Γερμανός Γιόακιμ Βολφ («Γιάννης Λύκος», αυτοσυστήνεται αστειευόμενος) μένει μόνιμα στο νησί. «Η ανησυχία μου είναι η αύξηση του κόστους ζωής. Για ανθρώπους σαν εμένα, που είμαι συνταξιούχος από το εξωτερικό, δεν είναι πρόβλημα. Όμως πολλοί ντόπιοι δυσκολεύονται».
«Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει ακόμη μεγάλη τουριστική πίεση», λέει ο Αντώνης Κυραννός, ιδιοκτήτης εταιρείας ενοικίασης αυτοκινήτων και ελεύθερος δύτης. «Σε σύγκριση με τις Κυκλάδες είναι ελάχιστη, δεν έχει μεγάλο αντίκτυπο. Η απόδειξη είναι ότι η σεζόν της Αστυπάλαιας είναι ακόμη περιορισμένη, κυρίως τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Το νησί έχει μεγάλη έκταση, πολύ ελεύθερο χώρο και ανέγγιχτη φύση, και αυτό παραμένει το πλεονέκτημά του. Η ανησυχία μας αφορά πιο πολύ αυτά που ακούγονται. Αν προχωρήσουν τέτοιες μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, μεγάλα ξενοδοχεία και τουριστικά χωριά, θα είναι καταστροφικό, θα αλλοιωθεί η ταυτότητα του τόπου μας, θα γίνουμε όπως όλοι οι άλλοι. Επιπλέον, το νησί δεν μπορεί να αντέξει κάτι τέτοιο, καθώς οι υποδομές είναι ήδη ανεπαρκείς: οι δρόμοι μας είναι μικροί, ο ΧΥΤΑ είναι φρακαρισμένος. Τι θα γίνει με τα επιπλέον σκουπίδια, το νερό, την ηλεκτροδότηση;».

Οι μεγάλες επενδύσεις
Η πρόταση μιας εταιρείας να δημιουργήσει οικισμό 25.000 τ.μ. σε έκταση 2.000 στρεμμάτων, την οποία αποκάλυψε η «Κ» («Μέγα πρότζεκτ 2.000 στρεμμάτων στην Αστυπάλαια», 12.3.2024), προκάλεσε αναστάτωση στο νησί. Η πρόταση υποβλήθηκε στο υπουργείο Περιβάλλοντος (στο κεντρικό πολεοδομικό συμβούλιο – ΚΕΣΥΠΟΘΑ) για να λάβει μια πρώτη έγκριση, η υπόθεση όμως δεν έχει ακόμη συζητηθεί. Το δημοτικό συμβούλιο του νησιού ομόφωνα ζήτησε να μην προχωρήσει το πρότζεκτ, ως ασύμβατο με την κλίμακα του νησιού, ενώ ο –για δεύτερη θητεία– δήμαρχος Νίκος Κομηνέας ζήτησε πληροφόρηση από το ΥΠΕΝ, παίρνοντας αρνητική απάντηση.

«Δεν έχουμε ιδιαίτερα στοιχεία γιατί δεν μας τα δίνουν ακόμη. Μας διαβεβαίωσαν ωστόσο πως όταν συζητηθεί το θέμα στο ΚΕΣΥΠΟΘΑ, θα κληθεί ο δήμος να παρευρεθεί», λέει. «Η είδηση προκάλεσε σοκ στο νησί. Η άποψη των κατοίκων είναι ότι το νησί θα πρέπει να διατηρήσει την ενδοχώρα του και να προστατεύσει το φυσικό περιβάλλον του, αντί να αποκτήσει τουριστικά χωριά. Είμαστε υπέρ των επενδύσεων, αλλά εντός των ορίων των οικισμών που δόξα τω Θεώ έχουν μεγάλα περιθώρια», αναφέρει.

Όπως εξηγεί, ο δήμος έχει προσεγγιστεί από διάφορες πλευρές. «Υπάρχει ενδιαφέρον για την Αστυπάλαια από τα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ. Τους συνιστούμε να κινηθούν στο πλαίσιο που σας ανέφερα. Για παράδειγμα, στο Αγριλίδι υπάρχει εγκαταλελειμμένος οικισμός που θα μπορούσε να αναβιώσει. Θα μπορούσαν να κατασκευάσουν ενεργειακά, αυτόνομα συγκροτήματα, ενταγμένα στην τοπική αρχιτεκτονική. Ενδιαφέρον υπάρχει και από μεγάλα γραφεία real estate, αλλά τους αποθαρρύνουμε όταν ο στόχος τους είναι οι εκτός σχεδίου περιοχές».

Σύμφωνα με τον δήμαρχο, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας στο νησί προέρχεται «εκ των έσω». «Σε μεγάλο βαθμό χτίζουν μόνιμοι κάτοικοι, φτιάχνουν μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, studios ενταγμένα στη μορφολογία των οικισμών μας, καλής ποιότητας. Κατά τη γνώμη μου όχι μόνο δεν έχει ξεφύγει η κατάσταση, αλλά η Αστυπάλαια έχει το πλέον επιτυχημένο μοντέλο τουρισμού, με μικρές μονάδες φιλοξενίας, με εστιατόρια με τοπικά προϊόντα. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναβιώσει αγροί που ήταν ακαλλιέργητοι για χρόνια, έγιναν θερμοκήπια, ακριβώς γιατί υπάρχει η δυνατότητα κατανάλωσης της παραγωγής στο νησί».

«Η προβολή του νησιού τα τελευταία χρόνια ήταν πολύ μεγάλη, ιδίως μετά τη συμφωνία της κυβέρνησης με τη Volkswagen. Υπάρχει πλέον έντονο ενδιαφέρον ανοικοδόμησης, ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες είχαν “παγώσει” όλα», λέει ο Πανορμίτης Κονταράτος, που διετέλεσε δήμαρχος για δύο δεκαετίες. «Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε: να ευημερούμε διατηρώντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νησιού, ή μια τουριστική βιομηχανία που θα φέρει γρήγορα πολλά έσοδα, αλλά με κίνδυνο σημαντικών απωλειών; Αυτή η περίοδος είναι η πλέον κρίσιμη. Πρέπει να προσέξουμε να μη “χάσουμε” το νησί. Δεν κινδυνολογώ, είναι ορατός ο κίνδυνος. Αν προκαλέσουμε το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών real estate, οι κάτοικοι θα είναι ευάλωτοι σε τέτοιες κρούσεις. Δεν πρέπει να ξεκινήσουν μεγάλες τουριστικές επενδύσεις πριν ολοκληρωθεί το πολεοδομικό σχέδιο του νησιού».

«Με ενοχλεί όταν ακούω αφορισμούς για την ανάπτυξη. Πρέπει να υπάρξει στέγη, πρέπει να υπάρξει οικοδομική δραστηριότητα αν θέλουμε να αυξήσουμε τον μόνιμο πληθυσμό του νησιού», εκτιμά ο κ. Καλής. «Όμως είναι πολύ σημαντικό το νησί να διατηρήσει την ύπαιθρό του. Για να συμβεί αυτό, πρέπει το νέο πολεοδομικό σχέδιο του νησιού να ολοκληρωθεί γρήγορα. Σε δεύτερο επίπεδο πρέπει να διαχειριστούμε καλύτερα τα προβλήματα της σεζόν, όπως την κυκλοφορία των οχημάτων. Κατά τρίτον, ο δήμος πρέπει να διεκδικήσει μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις, καθώς οι μικροί δήμοι είναι αδύνατον να στηριχθούν μόνο στα ανταποδοτικά τέλη. Όσο για εμάς τους κατοίκους, ο κίνδυνος για μια κοινωνία είναι ο νεοπλουτισμός. Να βλέπεις ανθρώπους που μπορούν να είναι παραγωγικοί, να αποκτούν τη λογική του εισοδηματία και η μοναδική τους αγωνία να είναι πώς θα βρουν καθαρίστρια για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Το θέμα είναι να καταφέρεις να ισορροπήσεις».

Το νησί της ηλεκτροκίνησης
που καίει ακόμη ντίζελ
Το πρόγραμμα ηλεκτροκίνησης «Πράσινο και Βιώσιμο Νησί», που ξεκίνησε το 2021, διαφήμισε την Αστυπάλαια σε όλο τον κόσμο. Ηταν μια πρωτότυπη πρωτοβουλία εισαγωγής της ηλεκτροκίνησης σε ένα νησί, δηλαδή σε έναν χωρικά περιορισμένο τόπο, με συμμετοχή της αυτοδιοίκησης και των κατοίκων. Αυτό που δεν ήταν ορατό σε πρώτο επίπεδο ήταν η παραδοξότητά του, δηλαδή η χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων για τις ενεργειακές ανάγκες των οποίων θα χρησιμοποιούνταν… ο «παραδοσιακός» σταθμός ηλεκτροπαραγωγής, δηλαδή το ντίζελ. Σε τοπικό επίπεδο, όπως ήταν επόμενο, το πρόγραμμα καλλιέργησε μεγάλες προσδοκίες ότι θα μετατρεπόταν σε κινητήριο δύναμη για μια μεγάλης κλίμακας αλλαγή. Αυτός είναι ίσως και ο λόγος που ένα τμήμα της κοινωνίας του νησιού δηλώνει απογοητευμένο.

Ο δήμαρχος του νησιού, Νίκος Κομηνέας, είναι φανατικός υπέρμαχος του όλου εγχειρήματος. Οπως εξηγεί, η προαναφερθείσα παραδοξότητα σύντομα θα τερματιστεί. «Το πρόγραμμα προχωράει πολύ καλά. Σήμερα βρισκόμαστε στο δεύτερο στάδιο, αυτό της κατασκευής ενός υβριδικού σταθμού για την παραγωγή ενέργειας. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες θα δημιουργήσει έναν φωτοβολταϊκό σταθμό 3 MW και το ρεύμα θα αποθηκεύεται σε μπαταρία 10,5 MW και θα πηγαίνει στην τοπική κατανάλωση. Στόχος είναι να καλύπτεται το 50% της αιχμής για την καλοκαιρινή ζήτηση. Σε δεύτερη φάση θα κατασκευαστεί και μια ανεμογεννήτρια που θα καλύψει επιπλέον 30%-40% της κατανάλωσης».

Όσον αφορά τη «διείσδυση» των ηλεκτρικών οχημάτων στις τοπικές μετακινήσεις, σήμερα στο νησί κυκλοφορούν 125 νέα Ι.Χ. οχήματα της VW (τα περισσότερα «μικρά», δηλαδή τα μοντέλα e-up και ID.3), τέσσερα λεωφορεία, οκτώ βαν και οκτώ σκούτερ. «Η αντικατάσταση οχημάτων πηγαίνει φοβερά, εδώ και 2,5 χρόνια σχεδόν όλα τα νέα Ι.Χ. που αγοράζονται στο νησί είναι ηλεκτρικά, όπως και τα 2/3 των ενοικιαζόμενων. Είμαστε αισιόδοξοι και για τα επαγγελματικά οχήματα, έχει δοθεί ξεχωριστή επιδότηση από τις αρχές του χρόνου. Αν ο ρυθμός αντικατάστασης δεν είναι εντυπωσιακός, αυτό δεν οφείλεται στο ύψος της επιδότησης, αλλά στην οικονομική κατάσταση του κόσμου. Χάρη στο πρόγραμμα, ένα αυτοκίνητο 35.000 ευρώ κοστίζει για τους Αστυπαλίτες μαζί με την απόσυρση του παλαιού οχήματος 15-16.000 ευρώ. Όμως προτεραιότητα του κόσμου δεν είναι να αγοράσει καινούργιο αυτοκίνητο, αλλά να διαθέσει τις οικονομίες του για να φτιάξει το σπίτι και την επιχείρησή του. Μετά μια δεκαετία οικονομικής κρίσης δεν μπορεί να περιμένεις κάτι διαφορετικό», λέει ο κ. Κομηνέας.

Όσον αφορά τις υπηρεσίες μετακίνησης, το σύστημα συγκοινωνίας AstyBus, που λειτουργεί με εφαρμογή για μετακινήσεις κατά παραγγελία, έχει σύμφωνα με τον δήμο πραγματοποιήσει 27.833 διαδρομές μέσα στο 2023. Η εφαρμογή έχει 2.876 χρήστες, ενώ τις 27 στάσεις του χρησιμοποιεί, εκτός από τους επισκέπτες, περίπου το 25% των κατοίκων. Γενικά η απήχησή του στο νησί είναι θετική.

Ο ΧΥΤΑ φλέγεται
Η σχέση των υποδομών του νησιού και της προβολής του ως «πράσινου νησιού» αντιμετωπίζεται, πάντως, από τους ντόπιους με χιουμοριστική διάθεση. «Ο ΧΥΤΑ είναι κορεσμένος, έπιασε πέρυσι φωτιά 2-3 φορές. Ανακύκλωση δεν γίνεται, η μόνη προσπάθεια αφορά τα πλαστικά μπουκάλια. Κατά τ’ άλλα, η Αστυπάλαια είναι πράσινο νησί», λέει ο Τάσος Κονταράτος. «Οσο για το πρόγραμμα ηλεκτροκίνησης, νομίζω ότι έγινε πολύ κακό για το τίποτα. Κατ’ αρχάς, τα ηλεκτρικά οχήματα φορτίζονται με ενέργεια που παράγεται από τον υποσταθμό της ΔΕΗ καίγοντας ντίζελ. Κατά δεύτερον, μας είχαν πει, ότι στόχος είναι να αντικατασταθούν όλα τα οχήματα στο νησί με ηλεκτρικά, κάτι που δεν έχει γίνει, ίσως τα κίνητρα δεν ήταν αρκετά ισχυρά. Το πιο καλό από αυτά που συνέβησαν ήταν το ηλεκτρικό λεωφορείο (σ.σ. AstyΒus, λειτουργεί με εφαρμογή). Τα πράγματα θα έπρεπε να είχαν γίνει με άλλη σειρά, πρώτα η παραγωγή πράσινης ενέργειας και μετά τα υπόλοιπα».

«Θέλουμε μια σοβαρή μελέτη φέρουσας ικανότητας, που να υποδεικνύει πόσο κόσμο μπορεί να σηκώσει ο τόπος μας χωρίς να χαλάσει την ταυτότητά του», λέει ο καθηγητής Τάσος Κονταράτος.

«Πόσο ανόητο είναι να καις ντίζελ για να φορτίζεις ηλεκτρικά οχήματα. Με δύο ανεμογεννήτριες θα μπορούσαν να είχαν καλύψει τις ανάγκες του νησιού», εκτιμά ο κ. Βολφ. «Εκνευρίζομαι όταν ακούω να μιλούν για “έξυπνο” και “πράσινο” νησί. Ο ΧΥΤΑ είναι ένας εφιάλτης, πέρυσι έπιασε φωτιά και έπνιξε ο καπνός τη Χώρα. Η ανακύκλωση είναι ανύπαρκτη. Η αφαλάτωση στη Μαλτεζάνα δεν λειτουργεί επειδή δεν έχει συντηρηθεί. Θέλουμε προβολή και περισσότερους τουρίστες, αλλά ο τουρισμός χρειάζεται νερό, το οποίο δεν έχουμε».

«Το πρόγραμμα της VW είναι σημαντικό», αντιτείνει ο κ. Κυραννός. «Δόθηκαν σημαντικά κίνητρα και ήρθαν πολλά ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο νησί. Για εμάς ως επαγγελματίες, είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστούμε, ενώ οι πελάτες που τα ενοικιάζουν μένουν ευχαριστημένοι από την απόδοσή τους. Τα αυτοκίνητα είναι ποιοτικά, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται και η ρύπανση από τις εξατμίσεις», λέει. Από τον στόλο των 40 οχημάτων που διαθέτει προς ενοικίαση το καλοκαίρι, ήδη τα 9 είναι ηλεκτρικά.

Το νερό
Όσον αφορά τις ελλείψεις σε υποδομές, ο κ. Κομηνέας υποστηρίζει ότι το νησί βρίσκεται σε καλό δρόμο. «Έχουμε κάνει εγκαταστάσεις προεπεξεργασίας του νερού της λιμνοδεξαμενής, ενώ ολοκληρώνουμε σύστημα αυτόματης χλωρίωσης ώστε να γίνει πόσιμο από τη βρύση. Το πιο σωστό είναι να γίνει ακόμα μια λιμνοδεξαμενή και μια αφαλάτωση για να καλύπτει τις ανάγκες της Χώρας στις περιόδους αιχμής. Επίσης, η ΜΟΔ εκπονεί για λογαριασμό μας μελέτη για την επανάχρηση του νερού του βιολογικού για άρδευση στο Λιβάδι. Για τα σκουπίδια, πλέον την ευθύνη έχει αναλάβει ο ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου και εκπονεί μελέτες για μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων και βιοαποβλήτων, νέο κύτταρο στον ΧΥΤΥ. Όσον αφορά την ανακύκλωση, σήμερα μαζεύουμε το μεγαλύτερο ποσοστό των πλαστικών μπουκαλιών και του γυαλιού και τα στέλνουμε δωρεάν –χάρη στη στήριξη της Blue Star Ferries– στο ΚΔΑΥ Ασπροπύργου στην Αθήνα».

«Αν θέλουμε να γίνουμε πραγματικά πράσινο νησί, πρέπει να επενδύσουμε στη διατήρηση και την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού», εκτιμά ο κ. Τάσος Κονταράτος. «Να εκμεταλλευτούμε τα μονοπάτια μας, να δημιουργήσουμε αναρριχητικά πεδία, να προβάλουμε τον αρχαιολογικό μας πλούτο, να δουλέψουμε για την επέκταση της τουριστικής περιόδου, να στηρίξουμε τον Πρωτογενή Τομέα για να μην εγκαταλειφθεί. Θέλουμε μια σοβαρή μελέτη φέρουσας ικανότητας, που να υποδεικνύει πόσο κόσμο μπορεί να σηκώσει ο τόπος μας χωρίς να χαλάσει την ταυτότητά του».