Γ. Ζαχαριάδης: Δεν ηττήθηκε η Κύπρος, αλλά έπεσε θύμα μεγάλης προδοσίας

Rodiaki NewsRoom

Κατά το πραξικόπημα και την εισβολή των Τούρκων

Γράφει ο δημοσιογράφος
Γιώργος Ζαχαριάδης

Η Ρόδος έζησε τα δραματικά γεγονότα του πραξικοπήματος κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και της εισβολής των Τούρκων στη μαρτυρική Κύπρο. Και αυτό οφείλεται στη γειτνίαση των δύο νησιών, αλλά κυρίως στις διαχρονικές σχέσεις από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα.

Στην πρόσφατη ιστορία και ειδικά στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, η Κύπρος φιλοξένησε πολλούς φυγάδες από τη Ρόδο και τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου, ακόμη δε αποτέλεσε ορμητήριο επιχειρήσεων των συμμαχικών δυνάμεων στο Αιγαίο, στις οποίες μετείχαν και πολλοί νησιώτες.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Γεώργιος Γρίβας ξεκίνησε από τη Ρόδο το ταξίδι του προς την Κύπρο για τον ένοπλο αγώνα της ΕΟΚΑ, ενώ στη Ρόδο έγιναν οι πρώτες μεγάλες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας για τις εκτελέσεις των Κυπρίων πατριωτών.

Ακόμη στη Ρόδο φιλοξενήθηκαν οι πρώτοι απελαθέντες Κύπριοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, όπως επίσης και η συνάντηση Μακαρίου-Γρίβα μετά τις διαφωνίες τους για τη συνθήκη της Ζυρίχης και του Λονδίνου.

Αλλά το πιο σημαντικό ήταν η παγκόσμια ενημέρωση που έγινε από τη Ρόδο όταν ξέσπασε το προδοτικό πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 1974 στην Κύπρο και το ιστορικό ραδιοφωνικό μήνυμα του Μακάριου από την Πάφο που διαλαλούσε ότι ήταν ζωντανός! Το μήνυμα αυτό έφυγε από την εφημερίδα «Ροδιακή» και στη συνέχεια από «Τα Νέα», σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
Μετά το προδοτικό πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και την επικράτηση των χουντικών της Αθήνας και των ΕΟΚΑβιτών στην Κύπρο με «Πρόεδρο» τον Νίκο Σαμψών, ήταν φανερό ότι κάτι σοβαρό ετοίμαζαν οι Τούρκοι. Και στη Ρόδο τότε έφταναν πληροφορίες ότι στρατεύματα και αποβατικά πλοία συγκεντρώνονταν στις απέναντι τουρκικές ακτές.

Ήταν πλέον φανερό ότι οι Τούρκοι ετοίμαζαν απόβαση στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι οι Αμερικανοί (με εντολή του Κίσινγκερ) ο υφυπουργός Εξωτερικών Σίσκο έκανε διαπραγματεύσεις μεταξύ Άγκυρας και Αθηνών για να αποφευχθεί δήθεν μία πολεμική σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος.

Παρασκευή 20 Ιουλίου 1974. Έφτασαν πληροφορίες (και στις στρατιωτικές αρχές της Ρόδου) ότι το επόμενο πρωί οι Τούρκοι θα έκαναν απόβαση στην Κερύνεια και η αεροπορία τους θα έριχνε αλεξιπτωτιστές και παράλληλα θα βομβάρδιζε διάφορες βάσεις της ΕΛΔΥΚ.

Για τις πληροφορίες αυτές φρόντισα να ενημερώσω συναδέλφους στο «Βήμα», η δε απάντησή τους ήταν ότι «ο Σίσκο έρχεται από τη βάση του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη και μεταφέρει τις προτάσεις των Τούρκων για να αποφευχθεί η κρίση, όπως ενημέρωνε η επίσημη ελληνική πλευρά».

(Πολλά χρόνια αργότερα αποκαλύφθηκε ότι η πρόταση των Τούρκων ήταν να μην αντιδράσουν οι Κύπριοι στην απόβαση και να μη ρίξουν ούτε ένα πυροβολισμό και να καταλάβουν το μισό νησί, σε αντίθετη δε περίπτωση, τα τουρκικά στρατεύματα θα βομβάρδιζαν ανηλεώς την Κύπρο, πράγμα που τελικά έγινε).

Το ίδιο βράδυ κάλεσα στο γραφείο μου στην εφημερίδα «Ροδιακή» τρεις αδελφικούς μου φίλους, τον Αγαπητό Πάχο, τον Γιάννη Παυλίδη και τον Ορέστη Παυλίδη και τους ενημέρωσα για την κατάσταση και τους είπα ότι «το πρωί θα μπουν οι Τούρκοι στην Κύπρο και μπορεί να χτυπήσουν και τη Ρόδο...».

Φύγαμε όλοι προβληματισμένοι, αλλά συμφωνήσαμε να μη μιλήσουμε γιατί ο κίνδυνος ήταν μεγάλος, δεδομένου ότι ζούσαμε σε δικτατορικό καθεστώς.

Σάββατο 20 Ιουλίου 1974. Μόλις είχε χαράξει και δέχομαι ένα τηλεφώνημα από τον Άγγλο δημοσιογράφο Μάικλ Τονγκ, ανταποκριτή του BBC στην Αθήνα και μου λέει «Γιώργο μόλις τώρα οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν και βομβαρδίζουν την Κύπρο. Να με ενημερώσεις αμέσως εάν συμβεί κάτι και στη Ρόδο!..»

Ομολογώ ότι δεν αιφνιδιάστηκα. Διέμενα τότε στη Μεσαιωνική Πόλη, στην οδό Ιπποτών με τους γονείς μου. Φρόντισα να ενημερώσω αμέσως την πρωινή βάρδια στα «Νέα», μάλιστα δε, ειδοποιήθηκε και ο Χρήστος Λαμπράκης, ο οποίος κατέβηκε στο γραφείο του.

Βγήκα στο παράθυρο του δρόμου του σπιτιού μας και άρχισα να φωνάζω τις γειτόνισσες και τους γείτονες για τον πόλεμο στην Κύπρο. Την κυρά Μαρία Τσαβαρή τη μαμμή, την οικογένεια του Πάνου Μιχαηλίδη, την κυρά Καλλιόπη την Καλυμνιά, την οικογένεια του Μπιλλήρη, την οικογένεια του Νικήτα Σπανού, την κυρά Καλλιοπίτσα και όλους τους άλλους που έβγαιναν ανήσυχοι από τα σπίτια τους. Θυμάμαι τη μητέρα μου Πολυξένη να λέει στους γείτονες «ας τολμήσουν να έρθουν οι Τούρκοι!»

Γύρω στις 6 το πρωί ο ραδιοφωνικός σταθμός της Λευκωσίας (που ακουγόταν στη Ρόδο) άρχισε να μεταδίδει πολεμικά ανακοινωθέντα και εμβατήρια, όπως επίσης και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη («αυτό το χώμα είναι δικό μας» και άλλα).

Στην Αθήνα απόλυτη σιγή και μόνο γύρω στις 10 το πρωί ο κρατικός ραδιοσταθμός μετέδωσε ότι οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο, ενώ το μεσημέρι κηρύχτηκε γενική επιστράτευση!

Η ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗ
Δεν υπήρξε πιο γελοία επιστράτευση στον κόσμο. Στη Ρόδο οι έφεδροι και οι εθνοφύλακες δεν ήξεραν πού να παρουσιαστούν και τελικά κατέληξαν στο Αρχαίο Στάδιο όπου τους περίμεναν φορτηγά αυτοκίνητα για να τους μεταφέρουν σε διάφορα σημεία του νησιού.

Εμένα ως εθνοφύλακας των ΤΕΧ (Τάγματα Ενισχύσεως Χωροφυλακής) με είχαν κατατάξει σε λόχο ολμιστών όπου για πρώτη φορά στη ζωή μου έβλεπα όλμους!

Εγκατασταθήκαμε στην περιοχή Τρεις και σε ένα μεγάλο όρυγμα τοποθετήθηκαν οι όλμοι. Σχεδόν κανένας δεν ήξερε από τον χειρισμό τους εκτός από τον Δημήτρη Μαχραμά με το παρατσούκλι «Τζίμης ο Κορεάτης», επειδή είχε πολεμήσει στην Κορέα!

Από ατομικό οπλισμό κάποιοι είχαν τυφέκια τύπου Μ16 και άλλοι τα παμπάλαια Εμφιλντ («στάσου Τούρκο να γεμίσω», όπως λέγαμε). Ακριβώς απέναντι μας και σε απόσταση 50-60 μέτρων, διέμεναν οικογένειες Μουσουλμάνων, ενώ ένας εθνοφύλακας έκανε πάντοτε βάρδια σε ύψωμα για να βλέπει προς τη θάλασσα «μήπως εμφανιστούν εισβολείς» και θα ειδοποιούσε με το καλωδιακό τηλέφωνο!

Δεν είχαμε καμιά απολύτως ενημέρωση. Μαθαίναμε τα νέα του πολέμου στην Κύπρο από το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου του αξέχαστου φίλου και συμμαθητή μου Γιώργου Νικολιδάκη που ήταν μια καμιονέτα, όπου είχαμε βάλει ένα στρώμα της θάλασσας και κοιμόμασταν μέσα.

Από τις συνεχείς ανακοινώσεις του ραδιοσταθμού της Λευκωσίας ήταν φανερό ότι οι μάχες ήταν σκληρές στην Κύπρο και οι Ελληνοκύπριοι πολεμούσαν με ηρωισμό και αυτοθυσία για να αντιμετωπίσουν τους βάρβαρους εισβολείς, ενώ η χούντα της Αθήνας ήταν κυριολεκτικά πανικοβλημένη και έτοιμη να καταρρεύσει.

Στο αεροδρόμιο της Ρόδου προσγειώνονταν συνεχώς αεροπλάνα και φυγάδευαν τους ξένους τουρίστες στις πατρίδες τους , ενώ η εδώ στρατιωτική διοίκηση χωρίς κανένα σχεδιασμό προσπαθούσε να πάρει διάφορα αμυντικά μέτρα και έφτασε στο σημείο να τοποθετήσει τσουβάλια με άμμο στα παράθυρα του ξενοδοχείου «Των Ρόδων» που έβλεπαν προς τη θάλασσα και να στήσει πολυβόλα με σκοπό να αντιμετωπίσουν μια ενδεχόμενη τουρκική επίθεση από τη θάλασσα !..

Αλλά, το πιο αστείο της επιστράτευσης ήταν η επιβίβαση στο τουριστικό σκάφος «Ραντιόζα» εκατοντάδων Ροδιτών εφέδρων αξιωματικών και εθνοφυλάκων που αρχικά μεταφέρθηκαν στον Πειραιά και στη συνέχεια στη…Λαμία όπου και εγκαταστάθηκαν !..

Μάλιστα ο πλοίαρχος του «Ραντιόζα» πήρε εντολή να κινηθεί από τη Ρόδο προς την Αστυπάλαια και μέσω των δυτικών Κυκλάδων να κατευθυνθεί στον Πειραιά, ώστε να αποφύγει τα τουρκικά παράλια!..

Τα νέα που έφταναν από την Κύπρο ήταν δραματικά. Οι Τούρκοι συνέχιζαν την προέλασή τους παρά τη σθεναρή αντίδραση των δικών μας δυνάμεων που παρά τις συγκεχυμένες και ύποπτες εντολές που ελάμβαναν προσπαθούσαν να κρατήσουν τις θέσεις τους.

Και είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του αεροδρομίου Λευκωσίας που με αυτοθυσία κράτησε ο ταγματάρχης Βασίλειος Μανουράς (πατέρας του σημερινού διοικητή της 95 ΑΔΤΕ στη Ρόδο υποστράτηγου Γεωργίου Μανουρά) και δεν έπεσε στα χέρια των Τούρκων, αποτρέποντας ακόμη και μια παγίδα των «κυανόκρανων» του ΟΗΕ που θέλησαν να αναλάβουν τον έλεγχο του για να το παραδώσουν στη συνέχεια στους Τούρκους.

Ο ηρωικός ταγματάρχης απείλησε τους «κυανόκρανους» ότι θα τους πυροβολήσει εάν πλησίαζαν, παρά το γεγονός ότι η προδοτική χούντα του έδινε εντολές να παραδώσει το αεροδρόμιο!..

Η ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
Τρεις μέρες σε αναμονή στα ορύγματα των όλμων, οπότε γύρω στο μεσημέρι της Δευτέρας βλέπουμε να έρχεται τρέχοντας προς εμάς μια ηλικιωμένη γυναίκα φωνάζοντας περιχαρής «μπιττί, μπιττί, μπιττί» που σημαίνει στα τούρκικα «τελείωσε, τελείωσε, τελείωσε».

Επρόκειτο για μια Μουσουλμάνα που διέμενε με την οικογένεια της σε απόσταση 50-60 μέτρων από το σημείο που είχαμε στρατοπεδεύσει. Η εν λόγω γυναίκα είχε ακούσει από τούρκικο ραδιοσταθμό ότι είχε συμφωνηθεί εκεχειρία στην Κύπρο.

Είναι γνωστό ότι πρώτοι οι Τούρκοι ανακοίνωσαν για την εκεχειρία, η οποία, όμως, ποτέ δεν τηρήθηκε και οι εισβολείς συνέχισαν την προέλασή τους στη Μεγαλόνησο λεηλατώντας και δολοφονώντας αμάχους.

Ήταν, όμως, πλέον φανερό ότι είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την κατάρρευση της δικτατορίας.

Τα νέα από τους ξένους ραδιοσταθμούς ανέφεραν ότι ήταν πια θέμα ωρών η αποκατάσταση της δημοκρατίας και όταν ανακοινώθηκε η επιστροφή του Καραμανλή στην Ελλάδα , «δραπέτευσα» από τον λόχο και μαζί με τον Γιώργο Νικολιδάκη πήγαμε με το αυτοκίνητό του στην εφημερίδα «Ροδιακή» (που ήμουν τότε διευθυντής) και φρόντισα να κυκλοφορήσει το φύλλο με τεράστια φωτογραφία του νέου πρωθυπουργού.

Και στη Ρόδο επικρατούσε ενθουσιασμός παρά το γεγονός ότι οι εξελίξεις στην Κύπρο ήταν ακόμη δραματικές και οι Τούρκοι συνέχιζαν τις σφαγές.

Αλλά, και στο νησί κάποιοι αμετανόητοι χουντικοί αξιωματικοί, δεν εννοούσαν να αποδεχθούν την κατάρρευση της χούντας.

Μάλιστα ένας κυπριακής καταγωγής ταγματάρχης γύριζε στα στρατόπεδα του νησιού και έλεγε «μη πιστεύετε τι σας λένε, εμείς κυβερνάμε». Και όταν πέρασε από το δικό μας, ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Νικόλας Γιασιράνης( που εξελέγη ο πρώτος κοινοτάρχης Αρχαγγέλου μετά τη μεταπολίτευση) τον έβρισε χυδαία και από τότε δεν τον ξαναείδαμε!

Μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» (που στενοχώρησε πολλούς Δωδεκανήσιους γιατί δεν είχε συμπεριληφθεί ο πολιτικός Γιάννης Ζίγδης) άρχισε σιγά-σιγά να ομαλοποιείται κατάσταση.

Η μονάδα των ολμιστών μεταφέρθηκε από τους

Τρεις σε ένα ύψωμα της κοινότητας Καλυθιών και παρέμεινε για μερικές ακόμη εβδομάδες και μετά τα μέσα Αυγούστου που οι Τούρκοι πραγματοποίησαν την επιχείρηση «Αττίλας 2» με την κατάληψη και της Αμμοχώστου.

Η νέα ηγεσία από την Αθήνα φρόντισε να στείλει στα νησιά στρατιωτικές δυνάμεις και οπλισμούς, με αποτέλεσμα να αρχίσει σιγά-σιγά η αποστράτευση των εφέδρων και να ομαλοποιείται η κατάσταση, πλην όμως, για μεγάλο διάστημα πολλές παραλίες της Ρόδου παρέμεναν ναρκοθετημένες.

Η τραγωδία της Μεγαλονήσου που ξεκίνησε με το πραξικόπημα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και ολοκληρώθηκε με τη βάρβαρη εισβολή των Τούρκων, εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να αποτελεί μια πληγή για τον Ελληνισμό.

Και βέβαια υπάρχουν ευθύνες. Γιατί η Κύπρος δεν ηττήθηκε. Η Κύπρος προδόθηκε!..