Αγαπητός Ξάνθης: Ένα βιβλίο γεμάτο αλήθειες για την Κύπρο και τη Διεθνή Σκηνή με τη ματιά ενός κοινωνιολόγου και διπλωμάτη

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o Αγαπητός Ξάνθης*
Αρχιτέκτονας

Είναι κάποια βιβλία που «μυρίζουν» συναίσθημα και πατριωτισμό. Ένα από αυτά είναι του Κύπριου καθηγητή, διπλωμάτη κου Μιχάλη Ατταλίδη με εμπειρία σε ευρωπαϊκά θέματα. Ο τίτλος του πονήματος είναι «Εκδίωξη από την ΕΔΕΜ» (2023). Εκδόσεις Παπαζήση, της σειράς: Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική.

Το βιβλίο αποτελείται από 14 κεφάλαια πυκνοδομημένα, ανάλογα του κύρους του συγγραφέα. Ξεκινάει από τον πρόλογο βέβαια, όπου παρουσιάζεται η βάση του εγχειρήματος που είναι η εμπειρία από προσωπικά γεγονότα και αναμνήσεις.

Ουσιαστικά το βιβλίο είναι μία πνευματική κατάθεση γεμάτη σκέψεις για την αγαπημένη Κύπρο στο όραμα ενός ενωμένου νησιού σε ειρήνη με τους γείτονές της και εντός της Ε.Ε. χωρίς να έχει αποφευχθεί η αίσθηση του κινδύνου ασφάλειας.

Αποπνέει το βιβλίο μία κοινωνιολογική πλευρά, ικανή να ερμηνεύσουν γεγονότα και πράξεις που συντελέστηκαν και έφεραν την Κύπρο στη σημερινή κατάσταση.

Η οικογενειακή ιστορία κι οι ρίζες του συγγραφέα παραχωρούν ένα αρχικό πλαίσιο διακύμανσης του περιεχομένου αλλά και της παράδοσης, των ηθών και των εθίμων της Κύπρου.

Η πορεία του κου Ατταλίδη γεμάτη σπουδές με χρονική σειρά και συνέπεια σε συνδυασμό με την πολιτική κατάσταση στη Μεγαλόνησο προσδιορίζουν παράλληλα τους αγώνες, την ΕΟΚΑ, το σθένος αλλά και την αγάπη για το νησί της Αφροδίτης.

Από το 1960, με την ανεξαρτησία της Κύπρου (σ.99) ανοίγει ο ακαδημαϊκός κύκλος του δημιουργού για να διατυπωθεί η θέση ότι τα Πανεπιστήμια είναι ιδρύματα που μπορούν μόνο να στηριχθούν στη συνέχεια του ήθους, στον σεβασμό, στη συζήτηση διαφορετικών απόψεων, κρίσης και ανάλυσης.

Επιπλέον χρειάζονται ευρύτητα αντίληψης, γενναιοδωρία πνεύματος, διαφανή λήψη αποφάσεων, πραγματικά ακαδημαϊκά κίνητρα, αξιοπιστία και εμπιστοσύνη (σ.132).

Η Επιστροφή στην ΕΔΕΜ, στη Λευκωσία μετά από έναν «γύρο» στον κόσμο, το 2003, προσδιορίζει και την ανάγνωση της κατάστασης του νησιού μέσα από έναν τομέα δοσοληψιών και εξυπηρετήσεων, ακατανόητο ή ακόμη και απανθρωπο για πολλούς Κύπριους και σίγουρα ανάρμοστο στο πελατειακό πολιτικοοικονομικό σύστημα της Κύπρου (σ.133).
Η ωμή αλήθεια από ένα ηθικό καθηγητή, από μία διαφανή περσόνα.

Αυτήν την ηθική κριτική τη διαβλέπουμε σ΄όλες τις επόμενες σελίδες του βιβλίου ασκώντας σχόλια αρνητικά για την εμμονή τής τότε κυβέρνησης για την αλόγιστη αύξηση των ξενοδοχειακών κλινών με σημαντικά οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και νομικά ζητήματα (σ.440), αλλά και τις θέσεις σχετικά με τις αυθαίρετες ανεγέρσεις υψηλόροφων κτηρίων για πώληση προς όφελος της «απόκτησης» κυπριακού διαβατηρίου (σ.443) αναμειγνύοντας ακόμη με περίσσιο θάρρος του συγγραφέα και το νομικό γραφείο του τότε πρόεδρου Νίκου Αναστασιάδη (σσ.454-455) προς προσωπικό όφελός του.

Ο συγγραφέας επιμένει για την ηθική υπόσταση της κρίσης του ώστε το πόνημα να έχει και εκπαιδευτικό χαρακτήρα, και όχι μόνο αποτυπώσεις ιστορικών στιγμών και γεγονότων.

Μάλιστα η απογοήτευση για τη σημερινή Κύπρο είναι τέτοια που με ποιητικό τρόπο στην τελευταία παράγραφο του βιβλίου του αναφέρει με πίκρα «Δεν είχα καμιά αμφιβολία στο μυαλό μου ότι η Καρπασία και ο Ακάμας είναι για έμενα και την οικογένειά μου τα πιο ελκυστικά μέρη στον κόσμο.

Ο τούρκικος στρατός μάς έχει στερήσει το πρώτο. Φτηνή και άσχημη ανπτυξη ακινήτων και διαφθορά μας στέρησαν το δεύτερο (σ.460).

Μάλιστα η αναχώρηση του συγγραφέα από τη δική του ΕΔΕΜ για το Πήλιο στην Ελλάδα, δείχνει την απαξία του απέναντι στα σκάνδαλα και τη διαφθορά επιμένοντας σ’ ένα κόσμο γεμάτο αγάπη και πλούσιο πατριωτικό συναίσθημα, το οποίο δεν εγκαταλείπεται σ’ όλες τις σελίδες του βιβλίου.

«Ένα άλλο χαρτί που σκέφτηκα ήταν να εκμεταλλευτώ προς όφελος της Κύπρου τη σειρά των ξένων κατοχών που είχε υποστεί η ιστορία της», αναφέρεται ενδεικτικά (σ.292).

Η Εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974 και τα δρώμενά της κατέχουν ενδιαφέρουσα θέση στο βιβλίο κατέχοντας το έβδομο κεφάλαιο με συνδυασμό με τον Μακάριο και τη παγία τότε θέση του περί ανεξάρτητη Κύπρου (σσ.188,190,279).

Όμως και η εμπλοκή που έχει και μέχρι σήμερα το μείζον θέμα για τον ελληνισμό που αφορά την επίλυση του κυπριακού προβλήματος, περιγράφεται με έντονα στοιχεία εμπειρίας και προσωπικών βιωμάτων, παρά τον δρόμο που άνοιξε το «Ελσίνκι» για την πορεία της Κύπρου στην Ε.Ε.(σσ.347,350,369).

Εκεί ο ελληνισμός στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και επιτεύχθηκε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. Πρόσωπα, πράξεις, αλλά και έξυπνη διπλωματία ώθησαν την «διαιρεμένη» Κύπρο ως μία Δημοκρατία στην αγκαλιά της Ένωσης (σ.355).

Στην όλη διαδρομή περιγράφονται στο βιβλίο υπουργοί εξωτερικών, πρωθυπουργοί αλλά και πρόεδροι της Κύπρου που συνετέλεσαν στην μεγάλη επιτυχία. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στον «αρχιτέκτονα» της ένταξης που δεν είναι άλλος από τον αλησμόνητο Κύπριο υφυπουργό εξωτερικών της Ελλάδας, Γιάννο Κρανιδιώτη (σσ.42,310).

Επίσης το επιχειρούμενο δημοψήφισμα στην όλη Κύπρο για την αποδοχή της λύσης του σχεδίου Ανάν 5, ή όχι τον Απρίλιο του 2004 (σ.387) σημειώνεται με ενδεικτικό τρόπο αναλύοντας τις προθέσεις και τις εκτιμήσεις των δύο μέρων.

Η απόρριψη εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων του δημοψηφίσματος με το μεγάλο 76% υπέρ του Όχι, στερεώνεται από τον συγγραφέα λόγω των θέσεων που έλαβε η πολιτική και θρησκευτική ηγεσία της πλευράς των ελληνοκυπρίων αλλά και στο περιεχόμενου του «κεκτημένου» του κυπριακού προβλήματος (σ.434).

Ακόμη και σήμερα η ύπαρξη του «ψευδοκράτους» της Β. Κύπρου δημιουργεί ζητήματα μεταξύ των δύο μέρων τα όποια συζητηθήκαν εκ νέου υπό την ομπρέλα του ΟΗΕ στο Κραν Μοντάνα (σ.446), χωρίς λύση λόγω απαίτησης της Τουρκίας για συγκυβέρνηση της Μεγαλονήσου.

Όπως επίσης, στο βιβλίο υπάρχουν αιχμές για «υψηλά» πολιτικά πρόσωπα-παράγοντες της ελληνικής πλευράς που καλοβλέπουν τη διχοτόμηση της Κύπρου ως πιθανή μελλοντική λύση (σσ.447-448, 457-458).

Εκείνο που προδιαγράφεται εμφανώς στο πόνημα είναι η άμεση σύνδεση του προβλήματος της Κύπρου με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είτε σαν αντίληψη των ΗΠΑ, είτε εκείνης της Ε.Ε. κατά το στάδιο ένταξης της Κύπρου στην Ένωση το 2004 (σσ.343,348,355).

Ο συγγραφέας τολμά να γράψει για ένα ακανθώδες θέμα όπως αυτό του «Κυπριακού», χωρίς φόβο και πάθος, επισημαίνοντας ότι το θέμα αυτό δεν μοιάζει με εκείνο της Συμφωνίας των Πρεσπών, όπως ανέφερε ο κ.Νίκος Κοτζίας, γιατί στην Κύπρο εγείρονται ζητήματα εθνικής ασφαλείας και για την Ελλάδα (σ.450).

Και έξυπνα υποσημειώνει ο κος Ατταλίδης, ότι η Ελλάδα για να αποκτήσει ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα στην Αν. Μεσόγειο στη βάση ισχύος πρέπει να υπάρχει μία Κύπρος που δεν τελεί εν μέρει υπό τουρκική συγκυβέρνηση, πράγμα που θα συνέβαινε με μία λύση στο πλαίσιο του κεκτημένου διαπραγματεύσεων μέχρι στιγμής (σ.447).

Εν κατακλείδι το βιβλίο συνεγράφη για δύο λόγους (σ.454):
1. Για την παρουσία μιας υγιούς και έντιμης κυβέρνησης στη Κύπρο μέσα στο πλαίσιο των ιδιωτικών κα δημοσίων εμπειριών σε συνδυασμό με τη λύση του εθνικού προβλήματος που ακόμη είναι πιο δύσκολη, χωρίς να αποφεύγεται σήμερα η καταστροφή του κάλλους της φυσικής αλλά και της δημιουργούμενης από ανθρώπινη παρέμβαση κληρονομίας.

2. Για την προσήλωση στη γη, στους ανθρώπους και στον πολιτισμό της Κύπρου.
Το βιβλίο κρύβει μία γοητεία ειλικρίνειας και παράστασης για ένα προσωπικό πολύχρονο ταξίδι του κου Ατταλίδη με την οικογένειά του αλλά και με τις σκέψεις του πάνω στο ήθος, στην πατριωτική διάσταση αλλά κυρίως στη αγάπη του για τον διπλανό του.

Αυτό το ζεστό και εξωστρεφές πατριωτικό συναίσθημα εισέπραξα και στη διάλεξη που πραγματοποίησε ο κος Ατταλίδης τον Φεβρουάριο του 2019 στη Μονάδα της Ρόδου του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, στο πλαίσιο της τρίτης διάλεξης του Β΄κύκλου των σεμιναρίων της Ρόδου που συνδιοργάνωσαν η Μονάδα Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική του Τμήματος Μεσόγειων Σπουδών και η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.

Η τότε διάλεξη είχε τίτλο: «Γεωπολιτικές ανακατατάξεις στη Μεσόγειο και η Κύπρος». Η διάλεξη ακόμη και σήμερα παραμένει επίκαιρη εκ των γεγονότων στην Αν. Μεσόγειο και τη φλεγόμενη περιοχή της Γάζας.
Το βιβλίο έχει την αξία του για την άμεση απόκτησή του.

• 
  * Ο αρθρογράφος είναι Αρχιτέκτονας, Μεταδιδακτορικός Υπότροφος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και διδάσκων στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

•