Δ. Προκοπίου: Σύμβαση της Βαρκελώνης για το περιβάλλον της Μεσογείου θάλασσας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει ο Δημήτρης Προκοπίου

Η Σύμβαση για την Προστασία του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος και της Παράκτιας Περιφέρειας της Μεσογείου αρχικά η Σύμβαση για την Προστασία της Μεσογείου θάλασσας από τη Ρύπανση, η οποία συχνά αναφέρεται απλώς ως Σύμβαση της Βαρκελώνης, είναι μια περιφερειακή σύμβαση που εγκρίθηκε το 1976 για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης από πλοία, αεροσκάφη και χερσαίες πηγές στη Μεσόγειο θάλασσα.

Αυτό περιλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται σε ντάμπινγκ, απορροές και απορρίψεις. Οι υπογράφοντες συμφώνησαν να συνεργαστούν και να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών ρύπανσης, την παρακολούθηση και την επιστημονική έρευνα. Η σύμβαση εγκρίθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1976 και τροποποιήθηκε στις 10 Ιουνίου 1995.[3]

Η Σύμβαση της Βαρκελώνης και τα πρωτόκολλά της αποτελούν το νομικό πλαίσιο του Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης (που εγκρίθηκε το 1975), που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Περιφερειακού Προγράμματος Θαλασσών του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP).

Ο σκοπός της σύμβασης είναι «η μείωση της ρύπανσης στη Μεσόγειο θάλασσα και η προστασία και βελτίωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην περιοχή, συμβάλλοντας έτσι στη βιώσιμη ανάπτυξή της». Για την επίτευξη αυτού του στόχου έχουν τεθεί ορισμένοι στόχοι και δεσμεύσεις.

Οι στόχοι της σύμβασης είναι η πρόληψη, η μείωση, η καταπολέμηση και, στο μέτρο του δυνατού, η εξάλειψη της ρύπανσης στη Ζώνη της Μεσογείου. Για την προστασία του περιβάλλοντος και τη συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης και ότι ο ρυπαίνων πρέπει να πληρώνει, η καθιέρωση διενέργειας Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των παράκτιων κρατών στις διαδικασίες ΕΠΕ.

Η Προώθηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των Παράκτιας Ζωνης , λαμβάνοντας υπόψη την προστασία των ζωνών οικολογικού και τοπικού ενδιαφέροντος και την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων. Για την εφαρμογή της Σύμβασης και των πρωτοκόλλων της:

Η υιοθέτηση προγραμμάτων και μέτρων με καθορισμένες προθεσμίες ολοκλήρωσης. Η χρησιμοποιηση των καλύτερων διαθέσιμων τεχνικών και καλύτερων περιβαλλοντικών πρακτικές.

Να διατυπώσει και να υιοθετήσει πρωτόκολλα που ορίζουν συμφωνημένα μέτρα, διαδικασίες και κανονισμούς για την εφαρμογή της σύμβασης.

Η προώθηση, στους αρμόδιους διεθνείς φορείς, μέτρων που αφορούν την εφαρμογή προγραμμάτων βιώσιμης ανάπτυξης και την προστασία του περιβάλλοντος, τη διατήρηση και αποκατάσταση και τους φυσικούς πόρους της Μεσογείου.

Τα μέλη συμφώνησαν να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα: κατά της ρύπανσης λόγω της απόρριψης από πλοία και αεροπλάνα, κατά της ρύπανσης λόγω απορρίψεων από πλοία, κατά της ρύπανσης που προκαλείται από την αναζήτηση και την εκμετάλλευση της υφαλοκρηπίδας, του βυθού και του υπεδάφους της, κατά της ρύπανσης της ξηράς, να συνεργάζονται σε περιστατικά ρύπανσης που προκαλούν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, για την προστασία της βιολογικής ποικιλότητας,κατά της ρύπανσης που οφείλεται στις διασυνοριακές μετακινήσεις επικίνδυνων αποβλήτων και στην εξάλειψή τους, για την παρακολούθηση της ρύπανσης, να συνεργασία επιστήμης και την τεχνολογία, για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και για τη διευκόλυνση της πρόσβασης του πληθυσμού στην πληροφόρηση και τη συμμετοχή του στη υλοποιηση της πολιτικής.

Αρχικά, δεκατέσσερα κράτη και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα υπέγραψαν τη Σύμβαση που εγκρίθηκε το 1976. Τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 1978. Οι τροποποιήσεις που εγκρίθηκαν το 1995 δεν έχουν ακόμη επικυρωθεί από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Συμβαλλόμενα μέρη είναι όλες οι χώρες με μεσογειακή ακτογραμμή καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι ΜΚΟ με δηλωμένο ενδιαφέρον και οι κυβερνήσεις τρίτων έχουν το καθεστώς παρατηρητή.
Η σύμβαση ισχύει για τη «Ζώνη της Μεσογείου θάλασσας». Αυτό ορίζεται ως «τα θαλάσσια ύδατα της Μεσογείου ως έχουν, με όλους τους κόλπους και τους παραποτάμους, τις θαλασσες της, που οριοθετούνται δυτικά από το στενό του Γιβραλτάρ και ανατολικά από το στενό των Δαρδανελίων».

Τα μέρη επιτρέπεται να επεκτείνουν την εφαρμογή της σύμβασης στις παράκτιες περιοχές εντός της επικράτειάς τους.