Διαδρομή μιας ιστορικής φυσιογνωμίας: Μικές Φιλτζαντζίδης

Rodiaki NewsRoom

Άρθρο του Γεωργίου Π. Χαλκίτη

Ναυπηγού Μηχ/γου

Η ιστορική τέχνη του καραβομαραγκού στη Ρόδο σήμερα, αισθάνεται φτωχότερη και πιθανώς να έφθασε προς το τέλος της, μετά την απώλεια του εκλεκτού και άξιου τεχνίτη της, του Μικέ Φιλτζαντζίδη, που διέπρεψε τα τελευταία χρόνια στην Ρόδο.

Γεννήθηκε στις 7/3/1947 με καταγωγή από την Κάλυμνο από οικογένεια ψαράδων και διέμενε στην Παλιά πόλη της Ρόδου. Παιδί τότε δέκα (10) ετών, τη δεκαετία του 1950, ξεκίνησε να μαστορεύει κοντά στον πατέρα μου Πέτρο Γ. Χαλκίτη, πρωτομάστορα της τέχνης, ιδρυτή των Ναυπηγείων «Νηρεύς» στη Ρόδο, που ναυπηγούσε ξύλινα παραδοσιακά σκαριά μήκους μέχρι 45,00 μέτρα.

Κοντά στον μαστρο-Πέτρο, άρχισε να παίρνει τα πρώτα μαθήματα της τέχνης. Από την αρχή έδειχνε την κλίση, τη διάθεση και την αγάπη του, ώστε πολύ σύντομα, να γίνει ένας από τους καλύτερους καραβομαραγκούς της περιοχής.

Ακολουθούσε κατά γράμμα τη μαστοριά του και των άλλων συναδέλφων και κρατούσε σαν ευαγγέλιο τις συμβουλές τους, και πάντα πρόσθετε κάτι, που έκανε τη διαφορά, γιατί ήταν έξυπνος, οργανωτικός και ευρεσιτέχνης στη δουλειά του, και για τον λόγο αυτό, ο πατέρας μου τον είχε «κολαούζο» κοντά του.

Ήταν φιλότιμος και εργασιομανής και πάντα κέρδιζε τη φιλία και τον σεβασμό των συναδέλφων του, και διέπρεψε τα επόμενα χρόνια στην δύσκολη τέχνη του καραβομαραγκού, αρχίζοντας έτσι, ήδη από τα δέκα πέντε του χρόνια, να φτιάχνει τα πρώτα του σκαριά στο ναυπηγείο «Νηρεύς».

Εγώ τον γνώρισα μικρός και μου έκανε εντύπωση η ταχύτητα και η μεθοδικότητα με την οποία δούλευε. Με βοήθησε μάλιστα να φτιάξω και εγώ το πρώτο μου σκαρί, και έτσι δεθήκαμε ακόμη περισσότερο. Λίγο αργότερα θα έφευγε για να υπηρετήσει στο Ναυτικό. Η απουσία από το καρνάγιο έγινε σύντομα αισθητή από όλους.
Αμέσως μετά έφυγα και εγώ για το Πανεπιστήμιο της Γένοβας στην Ιταλία.

Μετά τον στρατό έμαθα ότι ο Μικές ασχολήθηκε με τη μουσική, ότι, έφτιαξε συγκρότημα και ότι ταξίδεψε στο εξωτερικό και συγκεκριμένα έπαιζε μουσική σε νυκτερινό κέντρο στην Αμβέρσα (Βέλγιο) για λίγο καιρό, και με την επιστροφή του στη Ρόδο έπαιζε σε τοπικό νυκτερινό κέντρο και συνάμα έφτιαξε την οικογένειά του με σύζυγο του Βασιλεία που υπεραγαπούσε.

Η σκέψη της παλιάς και δημιουργικής τέχνης του όμως, δεν τον άφηνε ήσυχο, και έτσι δημιούργησε το δικό του καρνάγιο την δεκαετία του 1980 ακριβώς δίπλα από το καρνάγιο «Νηρεύς», όπου εκεί και πάλι συναντηθήκαμε μετά από τόσο καιρό.

Ξεκίνησε με θάρρος, εξυπνάδα και πολύ μεράκι και ναυπηγούσε ξύλινα παραδοσιακά σκάφη (τρεχαντήρια, λάντζες, καραβόσκαρα, λίμπερτυ, ιστιοφόρα, κ.α.) όπως επίσης αναλάμβανε μετασκευές και επισκευές στα ήδη υπάρχοντα σκάφη. Έγινε γνωστός για τη μαστοριά του, και πολλές παραγγελίες ερχόντουσαν από όλη την επικράτεια.

Συνεργαζόμασταν στις ναυπηγήσεις, όπου απαιτούνταν η σχεδίαση, η στατική και δυναμική ορισμένων σκαριών. Έτσι γνώρισε τα πάντα γύρω από τηντέχνη και έγινε ο τέλειος μάστορας αντιμετωπίζοντας με σθένος όλες τις δυσκολίες. Στο Μανδράκι της Ρόδου κάτω από τους τρείς μύλους, μπορείτε να θαυμάσετε τρία (3) από τα εκατοντάδες «μαργαριταρένια» σκαριά του (το «Εύπλοια», το «Λέιντι Αννα» και το «Οστρια»).

Πάντα πίστευε ότι, αυτή η τέχνη ποτέ δεν πρέπει να πάψει, έστω και αν η κρατική μηχανή προσπαθούσε με κάθε τρόπο να την εξαφανίσει. Και εγώ συμφωνούσα απόλυτα σ’ αυτό.
Κάναμε πολλές κινήσεις σε οργανισμούς και σχολές της Ρόδου δίχως ανταπόκριση, λες και οι παραδοσιακές τέχνες και δη ιστορικές, έχουν προδιαγράψει το τέλος τους.

Η τελευταία ιδέα μου ήταν να φτιάξουμε σεμινάριο – σχολή παραδοσιακής ναυπηγικής, και στην οποία συμφωνούσε απόλυτα και ο Μικές, μια και τα χρόνια δεν μας επέτρεπαν να κάνουμε πλέον, πάρα πολλά πράγματα. Όμως η αγάπη του επαγγέλματός μας ανανέωνε το ηθικό μας.

Έτσι το 2021 προχωρήσαμε στην ίδρυση σεμιναρίων και σχολής εκμάθησης της τέχνης των παραδοσιακών ναυπηγήσεων. Με τη βοήθεια του αντιπεριφερειάρχη κου Χρήστου Μπάρδου και τη συνδρομή της προέδρου των ΚΕΚ Γ. Γεννηματάς κα Βάνα Μανωλάκη φτιάξαμε σεμινάρια και σχολή που προέβλεπε και ναυπήγηση παραδοσιακού σκάφους σε πραγματική διάσταση.

Συγκεντρώθηκαν άνω των σαράντα (40) ατόμων που έδειξαν ενδιαφέρον στην τέχνη. Ανέλαβα το θεωρητικό κομμάτι, ο δε Μικές το πρακτικό, δηλαδή της κατασκευής παραδοσιακού τρεχαντηριού, σε πραγματικό μέγεθος για την εκπαίδευση.

Παρατηρούσα τον Μικέ κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης. Νόμιζες ότι ζούσε και πάλι την εποχή όταν ο ίδιος ξεκινούσε την τέχνη στα δέκα (10) του χρόνια. Δούλευε το ροκάνι και το σκεπάρνι σαν να ήταν παιδί, λες και ζούσε το παραμύθι της ζωής του. Όλοι που παρακολουθούσαν τη σχολή, εξεπλάγησαν από το ήθος και την τεχνική του, και τον ακολουθούσαν πιστά συμμετέχοντας στη ναυπήγηση του τρεχαντηριού.

Με το πέρας του σεμιναρίου πολλοί είναι εκείνοι που ζήτησαν να συνεχίσουμε την εκπαίδευση και πριν είκοσι (20) μέρες βρεθήκαμε για να το οργανώσουμε.

Έλα σου όμως, άλλα προγραμματίζεις και άλλα μπορούν να συμβούν στη ζωή.

Ήμουν στη Νίσυρο όταν στις 18/12/20022 πήρα το τραγικό μήνυμα από την οικογένεια, για την απώλεια του αγαπητού φίλου και συνεργάτη μαστρο Μικέ.

Απίστευτο, όμως αληθινό, αναλογιζόμενος ότι πριν λίγες μέρες μιλούσαμε για την επόμενη συνεργασία μας.

Έφυγε αναπάντεχα, όμως άφησε παρακαταθήκη μια ωραία οικογένεια, τη σύζυγό του Βασιλεία, και τρία διαμάντια, τα παιδιά του, τα οποία όλα είναι πτυχιούχοι ελληνικών Πανεπιστημίων. Άξιος ο Μικές μας, που κατάφερε να πετύχει τα μέγιστα στη ζωή του, και όλοι είμαστε περήφανοι γι αυτόν. Μπράβο του.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει αξέχαστε φίλε μου, που μαζί με σένα πίστεψέ με, πάντα ένοιωθα την παρουσία του αείμνηστου πατέρα μου δίπλα μας, που μας αγαπούσε πολύ. Εύχομαι εκεί ψηλά να φτιάχνετε πανέμορφα και ζηλευτά σκαριά όπως συνηθίζατε, όταν δουλεύατε παρέα.

Αιωνία η μνήμη σου φίλε μου Μικέ. Θα λείψεις από πολλούς που σ’ αγαπούσαν και οι πελάτες σου άρχισαν ήδη να σε αναζητούν.

Εις μνήμη σου μαστρο – Μικέ, εγώ, θα προσπαθήσω να συνεχίσω αυτό που συμφωνούσαμε πριν λίγες μέρες, να διδάξω σ’ όσους επιθυμούν την παραδοσιακή τέχνη της ναυπήγησης. Μείνε ήσυχος.

Εγώ ακολουθώ το πρόγραμμά μας και κανείς δεν μπορεί να μας εμποδίσει.

Καλό Παράδεισο Φίλε μου