Λίνα Μενδώνη σε συνέντευξή της στη «Ροδιακή»: «Στα Δωδεκάνησα εκτελούνται έργα και δράσεις από το υπουργείο μας, ύψους 42,5 εκατ. ευρώ»

Μιχάλης Μαστής

Η υπουργός Πολιτισμού, κα Λίνα Μενδώνη, η οποία θα βρίσκεται σήμερα στο νησί της Ρόδου, παραχώρησε συνέντευξη στη «Ροδιακή» και ανέλυσε μέρος του προγράμματος καθώς και των στοχεύσεων αλλά και των δράσεων του υπουργείου, σε όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου.

Επισήμανε τη σπουδαιότητα της αποκατάστασης του Εθνικού Θεάτρου της Ρόδου και υπενθύμισε ότι πρόκειται για εξαγγελία του ίδιου του πρωθυπουργού της χώρας, κου Κυριάκου Μητσοτάκη, υπογραμμίζοντας ότι, ο στόχος είναι να παραδοθεί το έργο στην κοινωνία της Ρόδου πριν από το τέλος του 2025.

Παράλληλα, μίλησε για την ανάδειξη των μνημείων Πολιτισμού σε όλα τα Δωδεκάνησα και το σχετικό πρόγραμμα που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, το χρηματικό ύψος του οποίου ξεπερνά τα 42,5 εκατ. ευρώ, χωρίς να παραλείψει να σημειώσει, ότι ο χώρος του Πολιτισμού αποτελεί κοινό πεδίο δράσης για πολιτεία, φορείς, ιδιώτες και βέβαια τους ίδιους τους πολίτες.

Ένα σπουδαίο έργο, για τη Ρόδο μας, για τον τόπο μας, το οποίο βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, είναι το Εθνικό μας Θέατρο. Όπως προανήγγειλε ο περιφερειάρχης μας ο κ. Χατζημάρκος, η τελική οριστική μελέτη, βρίσκεται πλέον στα χέρια των Υπηρεσιών του υπουργείου σας. Ο ίδιος εξήγησε και τους λόγους της καθυστέρησης που σημειώθηκαν. Και θα θέλαμε να ρωτήσουμε, αυτό που εδώ και χρόνια όλοι οι Ροδίτες και οι Ροδίτισσες αναρωτιούνται: Πότε θα δούμε το Εθνικό μας Θέατρο να γίνεται ξανά ένα φωτεινό σημείο πολιτισμού για τον τόπο μας;

Η αποκατάσταση του Εθνικού Θεάτρου της Ρόδου αποτελεί δέσμευση, όχι μόνον του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Το υπουργείο Πολιτισμού έχει διασφαλίσει ποσόν περίπου 17.000.000 από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Το Θέατρο επί πάρα πολλά χρόνια είχε αφεθεί στην τύχη του και απαξιώθηκε πλήρως. Συνεργαζόμαστε στενά με την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τον φορέα υλοποίησης του έργου, και μέχρι στιγμής, το χρονοδιάγραμμα των εργασιών τηρείται απαρέγκλιτα. Στόχος μας είναι στο τέλος του 2025, να αποδώσουμε στους Ροδίτες το Εθνικό Θέατρο, ένα πολύ σημαντικό νεότερο μνημείο της Ρόδου, αποκατεστημένο και αναδεδειγμένο για δράσεις σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας.

Είναι μια διαχρονική αγωνία όλων μας, (του υπουργείου Πολιτισμού, της κοινωνίας, της πολιτείας, των φορέων) να αναδειχθούν αλλά κυρίως να συνδεθούν, μόνιμα και ουσιαστικά, τα πολιτιστικά μας μνημεία με τον τουρισμό. Και όχι βεβαίως από την οικονομική πλευρά. Επιτυγχάνεται αυτό; Και σε ποιο βαθμό άραγε, σε ό,τι αφορά τα μνημεία της Δωδεκανήσου;

Η ερώτησή σας είναι καίρια, διότι αναδεικνύει την έκτυπη -και τεράστια- αναπτυξιακή διάσταση του Πολιτισμού, την οποία Ροδίτες και Δωδεκανήσιοι, νομίζω, ότι κατανοούν εδώ και χρόνια. Στα Δωδεκάνησα, το υπουργείο Πολιτισμού εκτελεί ένα πυκνότατο πρόγραμμα δράσεων, έχοντας εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης έργα, συνολικού προϋπολογισμού 42,5 εκατομμυρίων ευρώ.

Αναφέρω, ενδεικτικά, την αποκατάσταση του Κάστρου Νερατζιάς στην Κω και την υπαίθρια γλυπτοθήκη, την αποκατάσταση της Παναγίας Χωριανής, αλλά και το αρχαιολογικό μουσείο στη Χάλκη, την ανάπλαση του ιστορικού ξενοδοχείου «Λέρος» στο Λακκί, την ανάδειξη του φρουρίου του Αγίου Νικολάου στην πόλη της Ρόδου και των ανεμόμυλων της Καλύμνου, την ανακαίνιση του κωδωνοστασίου του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου στη Σύμη, αλλά και την ολοκλήρωση του θεματικού αρχαιολογικού μουσείου στο Αγαθονήσι, την αποκατάσταση των σεισμόπληκτων μνημείων στην Κω, το Εθνικό Θέατρο και σημαντικά έργα στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, για να περιοριστώ σε κάποια.

Η σύνδεση, η αλληλοτροφοδότηση Πολιτισμού και Τουρισμού αποτελεί κεκτημένο για τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα εδώ και δεκαετίες.

Σκοπός είναι η σχέση αυτή να περάσει σε άλλο επίπεδο, της αειφορίας, της βιώσιμης ανάπτυξης. Με τη διαρκή αύξηση των επισκεπτών, ιδίως στη νησιωτική Ελλάδα, ζητούμενο πλέον είναι η προσέλκυση τουρισμού υψηλής προστιθέμενης αξίας, που δεν θα εξαντλεί τους φυσικούς πόρους, τις δυνατότητες υποδοχής, τη ζωή των μόνιμων κατοίκων και τις αντοχές των μνημείων, υποβαθμίζοντας παράλληλα το παρεχόμενο τουριστικό προϊόν. Η σύνδεση, συνεπώς, Πολιτισμού και Τουρισμού πρέπει, και στα Δωδεκάνησα, να γίνει βιώσιμη και ποιοτική, προς όφελος των κατοίκων, αλλά και των επισκεπτών.

Η Μεσαιωνική μας Πόλη, παγκόσμιο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, λειτουργεί σήμερα έτσι όπως θα έπρεπε ενδεχομένως; Ή απαιτούνται επιπρόσθετα μέτρα προστασίας, συντήρησης και ανάδειξής της;
Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου είναι ένα από τα πρώτα μνημεία μας που ενεγράφησαν στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ήδη από το 1988. Η εγγραφή συνεπάγεται, όπως γνωρίζετε, απόλυτη προστασία και απαιτεί συνεχή συντήρηση, βάσει αυστηρότατων προδιαγραφών, ενώ, πολύ λογικά, υπαγορεύει και χρήση του μνημείου με απόλυτο σεβασμό της φυσιογνωμίας του.

Πέραν αυτών, σκοπός μας είναι να αναδείξουμε επιμέρους στοιχεία του μεγάλου αυτού συμπλέγματος, ώστε να τονιστεί τόσο η αυτοτέλειά τους, όσο και η ένταξή του σε ένα διαχρονικότερο μνημειακό σύμπλεγμα.
Σε αυτό, ακριβώς, κατατείνει η αποκατάσταση του οθωμανικού αρχοντικού Χασάν Μπέη, συνολικού προϋπολογισμού 1,5 εκατομμυρίου ευρώ, που μπαίνει πλέον στον δρόμο της δημοπράτησης. Αλλά και η αποκατάσταση του νεοκλασικού σχολείου της Μεσαιωνικής Πόλης και η ανάδειξη του περιβάλλοντος χώρου του, με εγκεκριμένο κόστος 3,5 εκατομμυρίων ευρώ, στο οποίο ήδη οι εργασίες προχωρούν ικανοποιητικά.

Στον ίδιο ιστορικό πυρήνα ήδη εκτελείται το έργο αποκατάστασης, ύψους 800.000 ευρώ, του τεμένους Ρετζέπ Πασά και προωθείται ένα εξαιρετικά σημαντικό έργο στην «Περβόλα». Αποδίδουμε στη Μεσαιωνική Πόλη ένα «νέο» αρχαιολογικό χώρο πολλών στρεμμάτων, άγνωστο ακόμα και στους Ροδίτες. Περιλαμβάνει τη διαμόρφωση των αρχαίων νεωρίων και των κήπων του παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση υπαίθριας γλυπτοθήκης και την αποκατάσταση κτηρίων, όπως το Νομισματοκοπείο.

Μνημόνευσα ορισμένα μόνον από τα έργα, συνολικής χρηματοδότησης άνω των 20.000.000 ευρώ που εκτελούνται σε αυτό το μοναδικό οικιστικό σύνολο. Παράλληλα, το υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάδειξης Πολιτιστικών Πόρων εκπονούν και προωθούν το πρόγραμμα αξιοποίησης των ακινήτων ιδιοκτησίας του ΟΔΑΠ εντός της Μεσαιωνικής Πόλης. Από την άλλη, η ακτινοβολία, η φήμη, αλλά και η έκταση του μνημείου, που σημειωτέον διασώζεται ακέραιο, επιβάλλουν όχι απλά την τήρηση των απαιτήσεων της UNESCO, αλλά την υπέρβασή τους.

Μας καλούν, δηλαδή, σε επαγρύπνηση και διορατικότητα. Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου συγκαταλέγεται, για να δώσω ένα μέτρο της μέριμνάς μας, στους μείζονες αρχαιολογικούς χώρους για τους οποίους το υπουργείο Πολιτισμού καταρτίζει, σε συνεργασία με το υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής και Πολιτικής Προστασίας και ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς Σχέδια Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή.

Είναι άραγε υπόθεση κρατική μόνο, ο Πολιτισμός της χώρας μας; Και δεν αναφέρομαι μόνο στην ανάδειξη και την προστασία των μνημείων μας. Και πώς μπορεί να επιτευχθεί μια τέτοια συνεργασία, με τη συμμετοχή και των ίδιων των πολιτών;
Αλίμονο αν ο Πολιτισμός μιας σύγχρονης δημοκρατικής χώρας ήταν αποκλειστικά κρατική υπόθεση. Αυτά συνέβαιναν -και εξακολουθούν να συμβαίνουν, σε μικρότερο ομολογουμένως βαθμό- σε άλλου είδους καθεστώτα, όπου ο Πολιτισμός ήταν κυριολεκτικά διατεταγμένος και ποδηγετούμενος, στην υπηρεσία ιδεολογικών προσανατολισμών.

Η ερώτησή σας, όμως, έχει σημασία, διότι τα όρια των κρατικών πολιτικών πολιτισμού και της δραστηριότητας των πολιτών είναι συχνά ρευστά. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και η στήριξη της σύγχρονης δημιουργίας αποτελούν συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας, στην οποία θεωρώ ότι ανταποκρίνεται με επάρκεια και με οξυμμένο αίσθημα ευθύνης.

Το υπουργείο Πολιτισμού και οι υπηρεσίες του, ως ο κατ’ εξοχήν κρατικός βραχίονας δημοσίων πολιτικών πολιτισμού, οφείλουν, παράλληλα, να ενθαρρύνουν και να παραστέκουν, ηθικά και υλικά, τη σύγχρονη δημιουργία, πολύ περισσότερο, όμως, να προσφέρουν, στο μέτρο του δυνατού, τις συνθήκες που είναι πρόσφορες για να ανθίσουν, χωρίς, ασφαλώς, επεμβάσεις στην καλλιτεχνική έκφραση. Η τελευταία, εντούτοις, είναι πρωτίστως ατομική υπόθεση και ο Πολιτισμός, ως συλλογικό κτήμα, πρέπει να είναι και έγνοια της κοινωνίας των πολιτών. Όσο για τη συνεργασία που αναφέρετε, είναι πλέον κεκτημένο.

Μπορώ να σας απαριθμήσω δεκάδες παραδείγματα ένωσης των δυνάμεων, υλικών και δημιουργικών, του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, που κατέληξαν σε τοπόσημα, έργα και θεσμούς Πολιτισμού πραγματικούς πόλους έλξης με υπερτοπική εμβέλεια.