Αγαπητός Ξάνθης: Ένα μελέτημα καρδιάς του Μιλτιάδη Λογοθέτη για τη σημασία των Ιστορικών Αρχείων στη σύνθεση του τόπου μας

Rodiaki NewsRoom

Γράφει o
Αγαπητός Ξάνθης
Αρχιτέκτονας

Ανοίγω ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο με τίτλο «Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ-Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΙΣΥΡΟΥ», του κου Μιλτιάδη Λογοθέτη (2023), Αθήνα, και το ξεφυλλίζω. Είναι ένα πόνημα που εκφράζει τον συγγραφέα και αφήνει την τροφό γνώσης και μνήμης για εμάς για τον τόπο μας.

Ανοίγει το αξιόλογο πόνημα με τη συμβολή των Ιστορικών Αρχείων σε συνδυασμό με την Ιστορία αλλά και τις πολλαπλές ερμηνείες που μπορεί να δεχθεί η ίδια μέσα από την αξιολόγηση και την ανάλογη εμβάθυνση. Το βιβλίο καταγραφικά περνάει από τη συγκέντρωση αρχειακού υλικού στην Ελλάδα, στην ίδρυση των Γενικών Αρχείων του Κράτους αλλά και από την κατακτητική περίοδο της Δωδεκανήσου με ιδιαιτερότητα στην Ιταλική Κατοχή των νησιών μας.

Το πέρασμα του χρόνου βρίσκει το 1947 τα Δωδεκάνησασα ελευθέρα και τότε ξεκινάει μια σημαντική προσπάθεια για την ταξινόμηση του κρατικού πλέον αρχειακού υλικού με ονόματα και χρονολογικές καταγραφές σημαντικής αξίας.
Αλλά εκτός του κράτους υπήρξαν και άλλες πηγές αρχειακού υλικού, όπως των επιστημονικών εταιρειών, ενώσεων και συλλόγων, υπηρεσιών και θρησκευτικών φορέων, γηγενών και της διασποράς με σημαντικό αποδοθέν σχετικό έργο.

Σε όλα τα νησιά της Δωδ/σου έγιναν ανάλογες προσπάθειες από συγκεκριμένους (που λεπτομερειακά καταγράφονται) με ιδιαίτερη μνημεία στην Νίσυρο (σ. 28) και στο πολύτιμο αρχειακό υλικό της Μονής Παναγιάς Σπηλιανής (σ.31). Επισημάνονται τα διάφορα εγγενή προβλήματα της σύνθεσης του έργου καταγραφής του αρχείου είτε από πλευράς θέλησης των τότε διοικούντων-αρχών, είτε από πλευράς εξεύρεσης ειδικού χώρου (σσ.37-39).

Εδώ φαίνεται η ζωντανή βούληση του συγγραφέα κου Λογοθέτη, της εθελοντικής προσφοράς στην ιστορία του τόπου με το πάθος και των πόθο που των διακρίνει σε όλους τους χρόνους παρουσίας στο συγγραφικό καμβά της χώρας μας, αλλά και της ανάσχεση λόγω διαφορετικών επιλογών από συγκεκριμένα ονόματα που παρουσιάζονται στο αναφερόμενο πόνημα.

Και δεν αφορά βέβαια μόνο το Αρχείο της κρατικής υπόστασης αλλά και τα Αρχεία των Σχολείων και των Εκκλησιών, όπως και των δραστήριων Συλλόγων των Νισυρίων της διασποράς που περιγράφεται με ενδιαφέροντα τρόπο.

Ως επίσης και των συλλόγων και των εγγράφων από τα ιδιωτικά χέρια, που και αυτά δεν έτυχαν την ευμενή αξιολόγηση και τακτοποίηση στα ράφια της ιστορίας. Μάλιστα, αναφέρεται το παράδειγμα της διδακτορικής διατριβής του συγγραφέα να βρίσκεται στον κάδο των σκουπιδιών της γειτονίας του (!) για να υπογραμμιστεί ξεχωριστά η παντελής έλλειψη ευαισθησίας για τη διατήρηση της ιστορικής μας μνήμης (σ.44).

Στο τελευταίο υποκεφάλαιο, σημειώνονται μερικά συμπεράσματα και προτάσεις, αποδίδοντας τη σημασία του αρχειακού υλικού σ’ ένα τόπο και τις ανάλογες υστερήσεις στην εξέλιξη του έργου συλλογής στα Δωδεκάνησα, με εξαίρεση το Αρχείο της Μονής της Πάτμου. Επισημαίνει όμως και τη γενναία προσπάθεια των: «Γενικών Αρχείων του Κράτους-ΓΑΚ- Δωδ/σου» για την επίτευξη του στόχου συλλογής παρά τις όποιες τεχνο-λειτουργικές δυσκολίες. Ειδικά στη Νίσυρο, τα μέχρι τώρα κάποια βήματα είναι θετικά και εποικοδομητικά, όμως χρειάζεται συνέχιση των πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση της επαφής του οργανωμένου πλέον Αρχείου με το κοινό και τους ερευνητές.

Η διάθεση προσφοράς ατόμων όπως η προϊσταμένη των ΓΑΚ Δωδεκανήσου, κας Ειρήνης Τόλιου, παρουσιάζεται σπουδαία και συμπαθής για το Αρχείο του ενιαίου πια δήμου Νισύρου, όμως ο δήμος έχει το πρώτο λόγο της σύστασης ενός Γραφείου Αρχείου (σ.45) για τη συλλογή, ταξινόμηση, τη διαφύλαξη και έκθεση στο κοινό σ΄έναν κατάλληλο, αξιοπρεπή χώρο. Στην πρόκληση αυτή γίνονται συγκεκριμένες προτάσεις από τον συγγραφέα, αφήνοντας πλέον την πρώτη κίνηση στον αρμόδιο φορέα, που δεν είναι άλλος από τον Δήμο Νισύρου.

Το μελέτημα κλείνει με την παράκληση του συγγραφέα προς τους απανταχού Νισυρίους για την κατάθεση ενδιαφέροντος στο δρόμο της διάσωσης και διαφύλαξης της ιστορικής και ποτιστικής κληρονομιάς μας.

Μάλιστα, ο ίδιος, στην τελευταία παράγραφο αναφέρει ενδεικτικά για τον εαυτό του ως μια μορφή εκτίμησης από τους άλλους/άλλες σαν να είναι: «ένας κουτσομπόλης που παρενοχλεί τους νεκρούς», όπως αναφέρει και ο Βολταίρος για τους ασχολούμενους με την Ιστορία (σ.46).

Στο παράρτημα παρουσιάζονται έγγραφα ενίσχυσης και τεκμηρίωσης του περιεχόμενου του μελετήματος όπως ο συγγραφέας πράττει σ’ όλα του σχεδόν τα βιβλία, ως επίσης και η βιβλιογραφία για την απόδειξη των πηγών.

► Ουσιαστικά, αποτελεί ένα πόνημα καρδιάς του κου Μιλτιάδη Λογοθέτη για να «καταθέσει», ότι και τα ιστορικά χαρτιά-έγγραφα έχουν βροντερή φωνή, η οποία δηλώνει την ταυτότητά μας και παρακαλεί με στόμφο τον/την αναγνώστη ή όποιον άλλον/άλλη αρμόδιο/α να τη σεβαστεί γιατί αλλιώς μπορεί ο όποιος δήμος, ο όποιος τόπος να εξαφανιστεί από το πέρασμα του χρόνου.
Καλοδιάβαστο!